صنایع دستی گیلان : نگرشی به امکانات بالقوه

صنایع دستی گیلان : نگرشی به امکانات بالقوه، مشکلات و راه حل ها

صنایع دستی گیلان : نگرشی به امکانات بالقوه، مشکلات و راه حل ها مقاله ای است که در سمینار استعداد های بازرگانی- اقتصادی استان کرمان در سال 1375 منتشر شده است. این سری مقالات به کوشش آقای دکتر حسین یاوری گرد آوری شده اند.

سرزمین سرسبز و خرم گیلان که به لحاظ برخورداری از مواهب خدادادی و زیبای خود می تواند یکی از قطب های مهم جلب و جذب جهانگرد در حوزه صنایع دستی گیلان در کشورمان باشد. این استان از جانب شمال به دریای خزر و جمهوری آذربایجان، از جنوب به استان زنجان، از غرب به استان آذربایجان شرقی و از سمت مشرق به استان مازندران محدود می شود. وسعت این استان حاصل خیز برابر14.819کیلومتر مربع (معادل 0.9 درصد مساحت کل کشور) بوده و جمعیت آن برابر ۲۰۸۱۰۰۰ نفر (معادل4.1 درصد از جمعیت کشور) و تراکم نسبی جمعیت در آن بیش از صد و چهل نفر در کیلومتر مربع بوده که با عنایت به وسعت استان، خود مؤید تراکم نسبی شدید جمعیت است.

جمعیت شناسی استان در حوزه صنایع دستی گیلان

میانگین سنی مردم استان گیلان بیست و سه سال و درصد بالایی از جمعیت (بیش از شصت و شش درصد) نیز سواد خواندن و نوشتن دارند و این هر دو می تواند فاکتورهای مثبتی در برنامه ریزی های توسعه اقتصادی استان قلمداد شود. استان گیلان از لحاظ تقسیمات کشوری یازده شهرستان دارد که عبارت اند از:

1. رشت،
2. رودسر،
3. لنگرود،
4. لاهیجان،
5. آستانه اشرفیه،
6. فومن،
7. صومعه سرا،
8. رودبار،
9. آستارا،
10. هشتپر طوالش
11. و بندر انزلی.

استان مذکور جمعا سی و یک شهر، پانصد و شصت دهستان و بیش از دو هزار و هفتصد و هشتاد و سه روستا و آبادی دارد. در یک بررسی کلی، اشتغال مردم این استان در سه بخش کشاورزی با 51.2 درصد، صنعت و معدن با 13.8 درصد و خدمات با سی و پنج درصد جمعیت، می تواند مورد در حوزه صنایع دستی گیلان بررسی قرار گیرد.

اقتصاد استان گیلان

استان گیلان با داشتن سیصد و هشتاد و دو هزار هکتار اراضی کشاورزی، یکی از قطب های اصلی کشاورزی محسوب می شود و عمده ترین محصولات آن را نیز:

• برنج،
• چای،
• توتون،
• مرکبات،
• نباتات علوفه ای،
• بادام زمینی،
• گندم،
• جو و زیتون،

تشکیل می دهند. استان گیلان با داشتن شش درصد از کل اشتغال صنعتی کشور و دارا بودن 3.9 درصد از ارزش تولیدات و 4.5 درصد ارزش افزوده صنعت کشور، مقام پنجم از نظر ارزش افزوده صنعت و رتبه چهارم را در اشتغال صنایع بزرگ در بین بیست و پنج استان های کشور به خود اختصاص داده و به واسطه وسعت، تراکم و تنوع اراضی جنگلی و صنایع وابسته به آن یکی از قطب های اصلی جنگلی ایران محسوب می شود. همچنین استان مذکور به دلیل واقع شدن در ساحل دریای خزر و برخوردار بودن از انشعابات سپیدرود، یکی از مراکز مهم صید و صیادی کشور است.

سابقه ی صنایع دستی در استان

صنایع دستی گیلان دارای سابقه و قدمتی طولانی و کهن است و آثار به دست آمده در «کلورز»، «چراغعلی تپه» (مارلیک تپه) و غیره همه و همه بر رونق و اعتبار صنایع دستی در دل و دامان فرهنگ ها، تمدن ها و هنرهای پیشین آن سرزمین که ضمنا طی قرون و اعصار متمادی، مهد و مرکز مبارزات استقلال طلبانه نیز بوده است، دلالت دارد. استان گیلان به دلیل آنکه از یک سو در دامنه کوه های سر به فلک کشیده البرز و از سوی دیگر در بستر ساحل دریای نیلگون خزر واقع شده، دارای شرایط اقلیمی خاص بوده و با تأثیرپذیری از شرایط اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، تاریخی و جغرافیایی و ضرورت تأمین بخشی از نیازهای روزمره جوامع شهری و روستایی و همچنین در اختیار داشتن مواد اولیه و امکانات بالقوه تولید، از گذشته های دور دارای صنایع دستی متنوعی بوده است.

در حال حاضر صنایع دستی، تقریبا در تمامی نقاط استان و در هر منطقه، با توجه به شرایط خاص خود به نحوی مرسوم و متداول است، مهم ترین صنایع دستی رایج استان عبارت اند از:

• گلیم بافی: آستارا و هشتپر طوالش؛
• نازک کاری و خراطی چوب: رشت
• محصولات پشمی دست بافت: در فومن، هشتپر طوالش، رودبار و مناطق کوهستانی شرق گیلان؛
• قالی بافی: به صورت پراکنده و محدود در سطح استان (و به صورت کارگاهی و با بهره گیری از د ایران و دانش فنی در سطح ناچیزی در شهر رشت)؛
• معرق چوب: رشت؛
• چاروق (چموش = چوموش) : ماسوله فومن؛
• سفال سازی: لاهیجان، هشتپر طوالش، آستارا و رودسر؛
• قلاب دوزی: رشت؛
• مرواربافی: آستانه اشرفیه، صومعه سرا و فومن؛
• بامبوبافی: لاهیجان و لنگرود؛
• تولید عروسک کانوایی: ماسوله فومن؛
• چهل تکه دوزی (تکه دوزی): رشت؛
• چادرشب بافی: رودسر؛
• تولیدات حصیری: بندر انزلی و لنگرود؛
• نمد مالی: رودسر و رودبار؛
• سایر تولیدات: کم و بیش در سطح استان.

کاهش کیفیت محصولات صنایع دستی

بررسی کیفیت و کمیت تولیدات صنایع دستی گیلان در گذشته و حال و مقایسه بین آنها مؤيد آن است که اگر چه در بیشتر رشته های صنایع دستی، شاهد رشد قابل ملاحظه تولید هستیم، اما متأسفانه کاهش کیفیت محصولات نیز در غالب موارد نه تنها محرز، بلکه در مواردی چشمگیر بوده و تأسف فراوانی را به همراه دارد.

قلاب دوزی رشت که با گذشته ای نه چندان دور، سرآمد همه رودوزی های سنتی ایران بود و آثار قدیمی آن زینت بخش موزه ها و دیگر مراکز هنری ایران و سایر ممالک جهان است و حتی نمونه های موجود آن در موزه هنرهای تزیینی ایران تحسین و اعجاب تمامی بازدیدکنندگان را باعث می شود. امروزه به جای استفاده از نخ های ابریشم طبیعی و ماهوت های زیبا، به عنوان مواد اولیه از نخ های ابریشم مصنوعی و پارچه های کم ارزش در تولید آن بهره می گیرند و طرح های ساده و تکراری نیز جایگزین طرحها و نقش های اصیل و پرکار گذشته شده است. ضمن آنکه دختران و زنان گیلانی، به خصوص قشر تحصیل کرده، کمتر راغب یادگیری و آموزش اصولی این هنرهای سنتی و خاص گیلان هستند.

استادان مجرب نیز یا دست از کار کشیده اند و یا گوشه عزلت گزیده و در کناری به تولید اندک و محدود می پردازند.

ضعف هنر نازک کاری و خراطی در هنرهای سنتی گیلان

در حالی که استان گیلان به دلیل در اختیار داشتن چوب های جنگلی فراوان، می تواند تولیدکننده مرغوب ترین و متنوع ترین و زیباترین صنایع دستی چوبی باشد، متأسفانه نازک کاران و خراطان چوب رشت کماکان با ابزار و وسایلی قدیمی و بدون بهره گیری از دانش فنی و فناوری و به صورتی ساده و تکراری آن هم با استفاده از چوب های اشباع نشده، محصولاتی را تولید و عرضه می دارند که حتی قابل اعتنا در بازارهای محلی هم نیست، چه رسد به آن که بخواهیم برای این گونه تولیدات، بازاریابی خارجی و یا حتی داخلی کنیم.

چرا که آن قدر کیفیت تولیدات پایین و با نیازهای مصرفی جوامع شهری فاصله دارد و گذشته از آن آن قدر طرح های ساده تکراری و یکنواخت از فراورده های چوبی رشت دیده شده که رغبتی برای مشتاقان صنایع دستی و علاقه مندان به هنرهای سنتی باقی نمی گذارد و خراطان و نازک کاران چوب رشت در پیله ای تنیده به دور خود و بی اعتنا به ضرورت استفاده از دانش روز، به خصوص در زمینه خشک کردن چوب های مصرفی و طراحی محصولات جدید، و دست اندرکاران و مسئولان صنایع دستی نیز بدون عنایت و توجه به رسالت و وظیفه خویش، طی طریق می کنند.

مشکلات محصولات بامبوبافی و چادرشب بافی در هنرهای سنتی گیلان

محصولات بامبوی تولیدی در میان صنایع دستی گیلان نیز سال ها است که از نظر کمی و کیفی رشد و توسعه ای نیافته و تولید محدود و کیفیت متوسط بدون تغییر این گونه فرآورده ها ظرف سال های اخیر حاصل بی توجهی به امر خطیر آموزش و عدم استفاده از تکنیک های جدید در آماده سازی مواد اوليه و عدم توجه به دانش فنی در تکمیل و ارائه محصولات است. یا چادرشب بافی، در رودسر روز به روز، طرح هایش ساده تر و تنوع رنگهایش کمتر و از کیفیت بافتش کاسته می شود و مواد اولیه نامرغوب، جایگزین مواد اولیه مصرفی مرغوب، در کار تولید می شود. و این هنر اصیل گیلان که همراه با لباس های محلی زنان آن، جلوه و جایگاه خاصی داشت، می رود که کم کم به فراموشی سپرده شود.

چنین است، وضعیت تولید لباسهای محلی در استان گیلان که روز به روز از تولید و خواستارانش کاسته می شود و کیفیتش نیز رو به کاهش است.

مشکلات مرواریدبافی

مرواربافی به رغم توسعه تولید، از نوآوری و نداشتن بازارهای فروش، آن هم در حد امکانات بالقوه و توان تولید، رنج می برد و این در حالی است که با آموزش اصولی، به کارگیری ابزار و وسایل کار مناسب و بهره گیری از طراحی در ساخت محصولات جدید، می توان انتظار تولیدی چند برابر میزان فعلی را داشت.

مشکلات تولیدات حصیری

چنین است وضعیت تولیدات حصیری که سالهاست به چند نوع تولید، خود را منحصر و محدود کرده و به رغم در دسترس بودن مواد اولیه، آن هم به حد وفور و ساده بودن آموزش و ابزار و وسایل ساده ای که لازمه کار تولید است، نتوانسته به تقاضای معقول بازار پاسخ گوید و تولیدات جدیدی را عرضه کند و این چنین است که در غالب موارد با مشکل بازار فروش مواجه است.

وضعیت تولید سفال در استان گیلان

وضعیت تولید سفال در استان گیلان، از جنبه ها و جهات مختلف در خور بررسی است. چرا که می دانیم گیلان از دیر باز یکی از مراکز مهم تولید سفال ایران بوده و نمونه های با ارزش به دست آمده از «کلورز» که هم اکنون در موزه های بزرگ دنیا (از جمله موزه ایران باستان) موجود است، خود گواه مطلب است.

اما می دانیم که به رغم مناسب بودن خاک مصرفی و امکان تولید محصولات مختلف، از جمله سفال سقف که به خصوص کاربرد آن در معماری سنتی گیلان امری لازم و حیاتی است، تولید محصولات سفالین به کارگاه های محدودی با کارکنان اندک در لاهیجان، هشتپر طوالش، آستارا و رودسر منحصر می شود. و از پرداختن جدی به کار تولید سفال سقف، خودداری شده. و به نظر می رسد که نه مصرف کنندگان را تشویق به استفاده از سفال سقف در پوشش بام منازل کرده ایم و نه تولیدکنندگان محدود را ترغیب به افزایش میزان تولید و بهبود کیفیت محصولات کرده ایم. شاید هم دستگاه های مسئولی چون مسکن و شهرسازی و دیگران نیز طرح مشخصی را در این زمینه ندارند و توصیه خاص و رهنمودی هم، در این مقوله موجود نیست.

نسل چاروق دوزان در ماسوله فومن، رو به انقراض است

نسل چاروق دوزان در ماسوله فومن در میان صنایع دستی گیلان، رو به انقراض است. و دیگر، جوانان را رغبتی به ادامه کار پیشینیان نیست و از آموزش این حرفه کهن و هنر سنتی هم، خبری نداریم و با دیدن چموش های زیبای ماسوله و دیگر مناطق در موزه ها، حسرت زیبایی و طراحی جالب این پاپوش قدیمی، بر دل می ماند.

مشکلات تولید محصولات چهل تکه، محصولات معرق و نمدمالی

تولید محصولات چهل تکه (تکه دوزی) هم، به رغم آنکه خواستاران زیادی دارد، همچنان در حد مختصر و محدودی باقی مانده. و همچنین است وضعیت تولید محصولات معرق که تولید آن ظرف سالیان اخیر در رشت آغاز شده، ولی نیاز به توسعه تولید و بهبود کیفیت و ضمنا معرفی و شناساندن آن به متقاضیان دارد.

نمدمالی در استان گیلان همانند وضعیت این رشته در سایر مناطق، با تحولات زمانی مطابقت نیافته و بدون شک با روند فعلی و عدم تطابق تولید با نیازهای متقاضیان، راه به جایی نخواهد برد. و در آینده نشانی از آن باقی نخواهد ماند.

قالی بافی

با وجود آنکه قالی بافی، رایج ترین صنعت دستی در تمامی مناطق کشور است، ولی متأسفانه در این زمینه فعالیت های پراکنده و محدودی در سطح استان وجود دارد. اگرچه اخيرا تلاش هایی برای توسعه تولید و بهبود کیفیت، آن هم با بهره گیری از دانش فنی در استان گیلان آغاز شده ولی کوشش همه جانبه و برنامه ریزی شده، آن هم، با استمرار لازم و پر تداوم می طلبد تا قالی بافی به عنوان «هنر- صنعت» قدیمی و کهن کشور با ارزش افزوده بالایی که دارد در سطح مناطق روستایی و شهری استان گیلان اشاعه و گسترش یابد و صاحب جایگاهی مناسب شود.

صنایع دستی استان گیلان در وضعیت مطلوبی قرار ندارد

با توجه به آنچه که ذکر شد، صنایع دستی گیلان در وضعیت مطلوبی قرار ندارد و فاقد نقش چشمگیر و قابل ملاحظه در ایجاد اشتغال و درآمد، به صورت اصلی و جنبی بوده و این در حالی است که برابر آمارهای موجود، استان گیلان از نظر درصد بالای بیکاری، در مرتبه سوم در بین استانهای کشور قرار دارد. و می دانیم صنایع دستی به دلیل عدم نیاز به سرمایه گذاری زیاد (به دلیل کاربر بودن)، آموزش ساده، ارزش افزوده بالا و امکان تولید در داخل منزل و کنار مزرعه، آن هم در اوقات و زمانهای بیکاری در طول روز و یا در فصول غیر کشت و در فاصله زمانی بین کاشت و داشت محصولات، می تواند در ایجاد اشتغال مولد، به صورت اصلی و جنبی (به ویژه در کنار کار کشاورزی بیشترین سهم و بالاترین نقش را در کاهش میزان بیکاری داشته باشد.

دلایل عدم رشد کافی و توسعه مطلوب صنایع دستی

گروهی از صاحب نظران بر این عقیده هستند که از جمله دلایل عدم رشد کافی و توسعه مطلوب صنایع دستی گیلان ، حاصل خیزی خاک و رونق کافی کشاورزی و وجود فعالیت هایی نظیر: صید و صیادی و جنگل و جنگلداری در استان گیلان – که مجموعه مشاغل مذکور همراه با فعالیتهای صنعتی و معدنی در بسیاری از شهرها و نیز وجود بخش خدمات، آن هم بعضا با مشاغل کاذب که درآمد نسبتا خوبی را به همراه می آورد – است. البته این دلایل که در مواردی خود زمینه های مناسبی را برای رشد و تعمیم صنایع دستی مهیا می سازند، موانع رشد و گسترش صنایع دستی نبوده و نیست و عامل اصلی، همانا بی توجهی به امکانات بالقوه موجود و نقش و سهم صنایع دستی در تولید ناخالص ملی و نهایتا در آمد ملی و درآمد سرانه است و طبعا در این میان اهمیت فرهنگی صنایع دستی نیز نادیده گرفته شده است.

در آمد جنبی حاصل از صنایع دستی روستایی

همه به خوبی می دانیم که کشاورزی، آن هم در سطح کشت محدود – بنا بر فصلی بودن فعالیت – نمی تواند تأمین کننده در آمد کافی برای خانوارهای روستایی باشد. و وجود فعالیتهای دیگر در کنار کشاورزی – که به طور عمده صنایع روستایی و به طور اخص صنایع دستی روستایی است. به دلیل در آمد جنبی حاصل از آن، ضرورت دارد و نظر به اینکه صنایع دستی روستایی، نظیر: گلیم بافی، قالی بافی، محصولات دست بافت، سفال سازی، حصیربافی، بامبوبافی و مرواربافی و غیره که دارای زمینه کافی و امکانات بالقوة لازم در استان گیلان است می تواند در ایجاد شغل مکمل و در آمد جنبی برای روستاییان کاملا مؤثر باشد.

لذا توسعه و گسترش صنایع دستی روستایی در سطح مناطق مختلف استان گیلان که عمده فعالیت آن کشاورزی است، اهمیت خاصی می یابد و طبعا توسعه معقول صنایع دستی گیلان در سطح مناطق روستایی، رونق کشاورزی و کاهش روند مهاجرت بی رویه به شهر ها را هم در پی دارد.

نظر به اینکه در مناطق شهری، صنایع دستی، بیشتر به دلیل ایجاد شغل اصلی و در آمد اول، می بایست مطرح و مد نظر باشد، لذا ترویج و توسعه فعالیت هایی نظیر: نازک کاری و خراطی چوب، تولید سفال (به ویژه سفال سقف)، معرق و حتی قالیبافی باید در دستور کار قرار گیرد.

اهم مشکلات موجود صنایع دستی در استان گیلان

در هر حال اهم مشکلات موجود صنایع دستی گیلان به قرار زیر است:

1. عدم آشنایی کافی مردم با انواع تولیدات دستی.
2. عدم دسترسی و عدم امکان تأمین برخی مواد اولیه، توسط صنعتگران دستی.
3. بی توجهی به امر خطیر آموزش که نهایتا عدم گرایش کافی نسل جوان به صنایع دستی را باعث شده، ضمن آنکه این امر موجب شده که کماکان صنعتگران از روش های قدیمی و ابزار و وسایل فرسوده که بازده لازم را نداشته و کیفیت کار را نیز کاهش می دهد، استفاده کنند.
4. مشکل بازاریابی و فروش صنایع دستی تولیدی که نهایتا صنعتگران را بیشتر به بازارهای سنتی و مراکز محدود فروش قدیمی صنایع دستی آن هم در شهر رشت محدود کرده است.
5. عدم برخورداری بیشتر تولیدات از طرحهای اصیل و سنتی ویژه منطقه و بی توجهی به طراحی سنتی، آن هم بر پایه نگاره ها و نقش های اصیل گیلان.
6. عدم امکان استفاده از تکنیک و فناوری همساز با صنایع دستی، به ویژه در مراحل آماده سازی مواد اولیه که این امر نهايتا مانع از افزایش میزان تولید و کاهش قیمت تمام شده می شود، ضمن آنکه در مواردی کاهش کیفیت را هم در پی دارد.
7. 

راهکارهای توسعه و تعمیم صنایع دستی

در ادامه برای توسعه و تعمیم صنایع دستی گیلان، استفاده مناسب از امکانات بالقوه موجود و نهایتا معنی دار ساختن نقش صنایع دستی در زندگی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مردم گیلان نیز پیشنهادات زیر ارائه می شود:

1. استفاده وسیع امکانات صدا و سیما

استفاده وسیع و گسترده از امکانات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران جهت معرفی و شناساندن هر چه بیشتر صنایع دستی و نیز آموزش آن.

2. برپایی نمایشگاه های اختصاصی

برپایی نمایشگاه های اختصاصی صنایع دستی در مناطق مختلف استان که توصیه می شود این امر با نمایش شیوه های تولید محصولات نیز همراه باشد.

3. تأسیس مدارس و هنرستان

تأسیس مدارس و هنرستان های ویژه صنایع دستی در چهارچوب طرح کار – دانش، به منظور تربیت نیروی انسانی که ضمن داشتن شغلی مولد، در آینده ادامه دهنده تولید صنایع دستی باشند.

4. ایجاد اموزشکده هنرهای سنتی

ایجاد اموزشکده هنرهای سنتی و تأسیس دانشکده هنر (با رشته هایی همچون: صنایع دستی، طراحی لباس، طراحی چاپ پارچه و طراحی صنعتی) تا ان شاء الله در اینده امکان پرداختن به تولید صنایع دستی با بهره گیری از علم و دانش فنی میسر شود و از این رهگذر زمینه های تحقیق و تتبع پردامنه پیرامون صنایع دستی و هنرهای سنتی استان گیلان هم مهیا شود.

5. ایجاد مراکز فروش دائمی

ایجاد مراکز فروش دائمی، موقت و فصلی در مناطق مختلف استان گیلان، به منظور عرضه و فروش انواع تولیدات صنایع دستی.

6. ایجاد زمینه های مناسب برای تولید لباس های محلی

ایجاد زمینه های مناسب برای تولید لباس های محلی و پارچه های دستبافت با ارزش، همچون چادر شب، از طریق آموزش صحیح، تامین مواد اولیه و مرغوب و توصیه جهت کاربرد و مصرف آن و همچنین استفاده از این محصول در تهیه و ارائه محصولات تکمیلی صنایع دستی.

7. تشکیل کلاسهای آموزشی

تشکیل کلاسهای آموزشی برای آموزش صحیح و اصولی هنرهایی چون: قلاب دوزی، قالی بافی، گلیم بافی، بامبوبافی، و مرواربافی با بهره گیری از خدمات استادان خبره و برنامه زمان بندی شده و نظارت کافی در مراحل آموزش این کلاس ها می توانند در دبیرستانها و هنرستانها و یا به صورت آزاد با همکاری و حمایت سازمان صنایع دستی ایران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر ارگانهای ذی ربط با امر آموزش تشکیل شود.

8. استفاده از مصالح بومی

نظر به وفور و فراوانی خاک رس مصرفی برای تولید محصولات سفال و به ویژه سفال سقف که استفاده از آن جهت پوشش بام در استان گیلان سابقه طولانی دارد، ضرورت دارد تا اداره کل مسکن و شهرسازی استان گیلان بر استفاده از مصالح بومی (به ویژه سفال سقف) در ساختمانها تأکید ورزیده و اداره کل صنایع و سازمان صنایع دستی ایران نیز زمینه های لازم جهت ایجاد واحدهای تولید سفال سقف در سطح استان را فراهم سازند.

بدیهی است این کار باید به گونه ای انجام پذیرد که واحدهای تولیدی با ظرفیت مناسب اقتصادی، بتوانند ضمن بهره گیری از دانش روز، سفال سقف را با طرح های سنتی، ولی با کیفیت مطلوب و با رعایت استانداردهای لازم تولید کنند. تردیدی نیست که اقدامات هماهنگی و برنامه ریزی شده، می تواند نتایج مطلوبی را عاید سازد و حتی زمینه های فروش مازاد بر مصرف تولید استان را در استانهای همجوار و دیگر مناطق، فراهم کند.

9. شناخت و ترویج طرحهای سنتی

شناخت و ترویج طرحهای سنتی با الهام از ویژگی های فرهنگی استان گیلان و همچنین اشاعه طرح های قدیمی استان در کار تولید محصولات صنایع دستی، می بایست در دستور کار طراحان و هنرمندان و به ویژه طراحان سازمان صنایع دستی ایران قرار گیرد تا صنایع دستی استان با اتکا به ویژگیهای خاص فرهنگی خود تولید و عرضه شود.

10. ایجاد واحدهای چوب بری و چوب خشک کنی

ایجاد واحدهای چوب بری و چوب خشک کنی و تشویق به سرمایه گذاری در این زمینه می بایست در دستور کار وزارت صنایع و سازمان صنایع دستی ایران قرار گیرد و در زمینه ارائه طرح های جدید محصولات چوبی و نوآوری در کار نیز باید اقدامات جدی و مستمر صورت پذیرد.

11. تشویق و ترغیب سرمایه گذاری

به منظور تشویق و ترغیب سرمایه گذاری در امر تولید صنایع دستی، ضرورت دارد تا مجوزهایی چون کارت شناسایی، مجوز تاسیس و مجوز تولید و بهره برداری برای متقاضیان به سرمایه گذاری در زمینه های مختلف صنایع دستی، در اسرع وقت صادر و بان کها و مؤسسات اعتباری نیز با سهل ترین شرایط، وام و تسهیلات اعتباری را به متقاضیان پرداخت کنند.

و سرانجام آنکه توسعه و گسترش صنایع دستی در سطح مناطق مختلف استان گیلان که در گرو به فعل درآوردن منطقی و طبق برنامه امکانات موجود است، تنها با هماهنگی همدلی و همکاری صمیمانه سازمانها و ارگانهای دست اندرکار صنایع دستی و مؤسسات و نهادهای ذی ربط و مرتبط با زمینه های مختلف آموزش، تهیه مواد اولیه، تولید، خرید و فروش داخلی و خارجی صنایع دستی میسر است. تا بر اساس برنامه ای مدون و به دور از دوباره کاریها و بهره گیری از تمامی امکانات، موانع و مشکلات موجود برطرف و راه برای رشد و شکوفایی صنایع دستی و رساندن آن به جایگاه واقعی و در خور شان استان گیلان هموار گردد امید که چنین شود.

برای مطالعه بیشتر در مورد انواع فنون شیشه‌گری : گرایش ها و روش ها و هنر آئینه دوزی و آینه کاری : درآمدی بر تعاریف به مقالات مربوطه مراجعه نمایید.