سفال و سفالگری گیلان : هنری به به قدمت هزاره ها

سفال و سفالگری گیلان : هنری به به قدمت هزاره ها
در مبحث سفال و سفالگری گیلان به عنوان پرفروش ترین صنایع دستی ایران، لازم به ذکر است که در زبان گیلکی به گل پخته شده «سوفال» می گویند. با توجه به کشفیات و قدمت ظرف های سفالینه در مارلیک، املش، تالش و دیلمان، جای هیچ شک و شبهه ای بر جای نمی ماند که مردمانی در این مناطق ساکن بودند اقلام ضروری و ابتدایی زندگی خویش را از گل می ساختند. و یا به صورت تفتنی مجسمه هایی حیرت انگیز و زیبا به رنگ های سیاه و صیقلی را با کاهش اکسیژن در هنگام پخت تولید می کردند.
نظریه های محققان در مورد سفال و سفالگری گیلان
پرفسور گامی (Egami)، کاوشگر محوطه ی دیلمان، در رابطه با در مورد سفال و سفالگری گیلان سازندگان سفال خاکستری را اقوام شمالی می داند و چنین می گوید: «این قوم ده تا دوازده سال قبل از میلاد در این منطقه زندگی می کردند و پس از سپری کردن مسیر طولانی در دشت های جنوبی البرز و سپری کردن دوران منقوش خالق سفالینه های سیاه رنگ داغداری بودند که در قیطریه و خوروین و مارلیک و املش به شکل مشابه به دست آمده است»
جان ورتایم نیز در مقاله ی خود به افزارهای سفالی قوری مانندی که نوعی صافی در بدنه ی خود داشت و متعلق به هزاره های دوم پیش از میلاد است و از حفاری های گیلان به دست آمده، اشاره می کند. سومی گلاک هم در ارتباط با اعجاب آفرینی هنرمندان اسالم که حافظ هنر سفال و سفالگری گیلان اجدادشان بودند، می نویسد: «بسیاری از آنها همانند آثار باستانی است، چندان که در بازار عتیقه فروشان تهران مایه اشتباه و گمراهی می گردد. برخی از کاسه های ساخت آنان همچون آثار عصر آهن محلی لبه های اریب و برخی دیگر لبه های اریب خاص ظرف های دوره ی اشکانی دارند»
گیرشمن نیز بعد از ستایش سفال و سفالگری گیلان در هنر املش می گوید: «در کوهپایه های گیلان شرقی برعکس نقاط کوهستانی، سفالگری توانست در درجه بالاتر از صنایع برنز قرار گرفته و با زرگری متعال پا به پای هم به جای برنز جلوه نماید».
سفالگری دست ساخته ی زنان
شواهد و اسناد تاریخی مستدلی به دست نیامده است که سفال و سفالگری گیلان دست ساخته ی زنان باشد. اما براساس تحقیقات میدانی، در گیلان، از دیر باز زنان دست ساخته ها را در خانه ها ساخته و پرداخته و سپس برای رنگ آمیزی به مردان می سپردند. هم اکنون نیز این شیوه ی سنتی هم چنان با استفاده از ابزار ساده ی گذشتگان پابرجاست. زنان افزارهای خانگی مورد نیازشان را پس از فراغت از کار اصلی شان کشاورزی، باغداری، خانه داری با شکل دادن و خشک نمودن در تنورهای خانگی می پختند و مردان مواد اولیه ی کارشان، یعنی خاک را از ته نشین شد آب رودخانه ها و یا اعماق جنگل ها تهیه می نمودند.
تجربه به مردان آموخته بود خاک هایی را که ناخالصی هایی چون شن، ماسه، کوارتز، آهک نداشته باشد، فراهم آورند. زنان و مردانی که صنعت سفالگری، پیشه نموده بودند، سفالینه ها را برای مصرف به غیر از ساخت سقف های سفالی به سه گونه می ساختند:
- گونه ی اول؛ آب خوری که کف آن صاف بود.
- گونه ی دوم؛ کاسه یا قدح برای خوردن غذا.
- گونه ی سوم؛ دیگ برای پخت و پز و نگهداری غذا.
هر کدام از این افزارها در گیلان با نام های گوناگونی ساخته می شد و گاه برای تنوع، رنگ آمیزی میگشت. اغلب به این سفالها رنگ سبز (به دلیل بی ضرر بودن) می زدند.
کیفیت بی نظیر سفال گیلان
سال ها قبل در تمامی نقاط گیلان نظیر سیاهکل، آستانه، لنگرودی رامسر، آستارا، فومن، شفت، تالش و غیره، به خصوص اسالم که به جهت وجودگل مرغوب و به کارگیری گل های کهنه و خوب شست وشو دادن گل توسط کوزه گران از کیفیت بی نظیری برخوردار بود. و طرفداران بیشماری در اقصی نقاط ایران داشت. ساخت سفالینه هایی که اغلب بدون لعاب بود رواج داشت. اما امروزه به دلیل ورود دیگ ها و ماهیتابه های غربی رنگارنگ، افزارهای سفالی ارزش خویش را از دست داده و سفال و سفالگری گیلان به فعالیت چند زن سالخورده در این خصوص محدود گشته است.
در حال حاضر، خرید صنایع دستی و این سفالینه ها تنها در روستای جیرده از توابع فومنات (شفت) و روستای املش، چوشل از توابع آستانه تولید و رنگ آمیزی آن در روستای خرطوم انجام می گیرد. ناگفته نماند که این مطلب در مورد ظروفی چون گمج، نوخون، ماست گوله ی، نرخه و غیره صادق است و گرنه با پیشرفت صنایع، کوزه گران و سفال سازان با خاک های رس و منقوش و ترکیب کرد رنگ ها مطابق سلیقه های امروزی دست به ابتکارات تزیینی زده اند. آنان حتی برای سبک تر شدن ظروف با خاک رس دیگ های سبکی به رنگ های آبی، آبی فیروزه ای، آبی نفتی، لاجوردی، سبز و غیره روانه ی بازار نموده اند.
کاربرد ها و هنرمندان سفال گیلان
هم اکنون نیز کارگاه ها و آموزشگاه های خصوصی و دولتی تحت نظارت صنایع دستی استان گیلان در بعضی شهرها چون رشت، آستارا، فومن، آستانه، لاهیجان، انزلی سفال و سفالگری گیلان دایر و مشغول فعالیت اند.
از جمله این کاربردها می توان به:
- انواع دیگ،
- کوزه، خمره،
- گلدان،
- کوزه های قلیانی،
- جاشمعدانی،
- مجسمه ها،
- قوری،
- پیه سوزها،
- بشقاب ها،
- ليوان ها در ابعاد گوناگون،
- پایه ی آباژور،
- شکلات خوری،
و غیره اشاره نمود.
استادکاران فعال در این زمینه نیز:
- ثریا کیانی،
- مسعود نظری،
- آذرچهره آل بویه،
- محمد مظلوم زاده،
- زینب علیپور،
- فایزه شناور،
- حسین صداقت،
- بهزاد اژدری،
- مهدی فاضلی فر،
- مهسان طهی،
- افسون رفیعیان.
و استادکاران رنگرزی در روستای خرطوم: آقایان نظری، لقمانی و بابایی هستند.برای مطالعه در مورد هنر مروار بافی گیلان به مقالات مرتبط رجوع نمایید.
شرایط ارسال دیدگاه
هدف از ایجاد بخش نظرات در چارسینو، اشتراکگذاری تجربهی خرید و کاربری محصولاتی است که به فروش میرسد. در این بخش، هر کاربر مجاز است در چهارچوب شرایط و قوانین سایت، نظرات خود را به اشتراک بگذارد و پس از بررسی کارشناسان تایید، نظرش را روی سایت مشاهده کند. بدیهی است که اگر قوانین سایت در نظرات کاربری رعایت نشود، تایید نمیشوند و در نتیجه در سایت به نمایش درنمیآیند. چارسینو در قبال درستی یا نادرستی نظرات منتشرشده در این قسمت، هیچگونه مسئولیتی ندارد. نمایش نظرات کاربران در سایت بههیچوجه به معنی تایید فنی چارسینو دربارهی محتویات نظر نیست؛ لذا از کاربران محترم تقاضا میشود، نظرات را اصل و پایهی انتخاب و تصمیمگیری خود قرار ندهند.
۱. فارسی بنویسید و از کیبورد فارسی استفاده کنید. بهتر است از فضای خالی (Space) بیش از حد معمول، کشیدن حروف یا کلمات، استفادهی مکرر از یک حرف یا کلمه، شکلک و اموجی در متن خودداری کنید.
۲. برای نظر یا نقد و بررسی خود عنوانی متناسب با متن انتخاب کنید. یک عنوان خوب کاربران را برای خواندن نظر شما ترغیب خواهد کرد.
۳. نقد کاربران باید شامل قوتها و ضعفهای محصول در استفادهی عملی و تجربهی شخصی باشد و مزایا و معایب بهصورت خلاصه و تیتروار در محل تعیینشده درج شود. لازم است تا حد ممکن از مبالغه و بزرگنمایی مزایا یا معایب محصول خودداری کنید.
۴. نقد مناسب، نقدی است که فقط معایب یا فقط مزایا را در نظر نگیرد؛ بلکه بهطور واقعبینانه معایب و مزایای هر محصول را در کنار هم بررسی کند.
۵. با توجه به تفاوت در سطح محصولات مختلف و تفاوت عمده در قیمتهای آنها، لازم است نقد و بررسی هر محصول با توجه به قیمت آن صورت گیرد؛ نه بهصورت مطلق.
۶. جهت احترامگذاشتن به وقت بازدیدکنندگان سایت، لازم است هنگام نوشتن نقد، مطالب غیرضروری را حذف کرده و فقط مطالب ضروری و مفید را در نقدتان لحاظ کنید.
۷. با توجه به ساختار بخش نظرات، از سوالکردن یا درخواست راهنمایی در این بخش خودداری کرده و سوال یا درخواست راهنمایی خود را در بخش پرسش و پاسخ مطرح کنید.
۸. کاربران ارسالکنندهی نظر موظفاند از ادبیات محترمانه استفاده کرده و از توهین به دیگر کاربران یا سایر افراد پرهیز کنند. بدیهی است هرگونه توهین به فرد یا افراد و استفاده از کلمات نامناسب، باعث تاییدنشدن نظر کاربر میشود.
۹. قسمت نظرات سایت، با تالارهای گفتوگو (فروم) متفاوت است؛ لذا برای حفظ ساختار، مباحث خارج از چهارچوبی که حالت بحث و گفتوگو دارد، تایید نخواهد شد.
۱۰. تمام کاربران حق دارند نظرات خود را به شرط رعایت قوانین، در سایت منتشر کنند؛ لذا حتی اگر نظری را به دور از واقعیت، جانبدارانه یا اشتباه یافتید، نباید نظردهنده را مخاطب قرار دهید یا از وی انتقاد کنید. هر کاربر تنها میتواند نظر خود را عنوان کرده و قضاوت را به خوانندگان نظرات واگذار کند.
۱۱. از طریق نمودار تغییر قیمت در سایت میتوانید از تغییرات قیمت آگاه شوید؛ لذا بههیچوجه در بخش نظرات مبلغ «قیمت» را ذکر نکرده، دربارهی آن سؤال نکنید و نظری ندهید.
۱۲. در نظرات خود، از بزرگنمایی یا اغراق دربارهی قوتها یا ضعفهای محصول خودداری کنید. بدیهی است تا حد ممکن هرگونه نظر مبالغهآمیز یا به دور از واقعیت تایید نخواهد شد.
۱۳. با توجه به مسئولیت سایت در قبال لینکهای موجود در آن، نباید لینک سایتهای دیگر را در نظرات خود ثبت کنید. دقت داشته باشید تا جای ممکن از هرگونه لینکدادن (فرستادن) دیگر کاربران به سایتهای دیگر و درج ایمیل یا نام کاربری شبکههای اجتماعی خودداری کنید.
۱۴. تنها نظراتی تایید خواهند شد که مرتبط با محصول موردنظر باشند؛ لذا بحثهای متفرقه و غیرمرتبط با محصول را مطرح نکنید.
۱۵. کاربران میتوانند نقد خود به هر بخش از چارسینو را در قسمت مربوط اعلام کنند؛ لذا هیچگونه نقدی را دربارهی سایت یا خدمات آن در قسمت نظرات ننویسید.
۱۶. توجه داشته باشند، مسائلی را که از آن اطمینان ندارید، بههیچوجه در نظرات ثبت نکنید؛ همچنین از بازنشر شایعات یا اطلاعات غیرمطمئن دربارهی محصولات جدا خودداری کنید.
۱۷. بهتر است مطالبی در این بخش ثبت شود که برای بازدیدکنندگان سایت مفید باشد؛ لذا از بیان هرگونه مطالب شخصی، غیرمرتبط یا غیرضروری در این بخش پرهیز کنید.
۱۸. لازم است نظرات خود را به صورت نگارشی ثبت کرده و از کوتاهکردن کلمات یا استفاده از ادبیات محاوره تا جای ممکن خودداری کنید. استفاده از ادبیات نوشتاری که قابلیت نمایش در سایت را داشته باشد، لازمهی تایید نظرات کاربران است.
شرایط ارسال پرسش یا پاسخ:
· بهتر است پرسش و پاسخ کوتاه و مختصر باشد؛ زبان و رسمالخط فارسی و اسلوب نگارش هم در آن رعایت شده باشد.
· برای آگاهی از تغییرات قیمت از نمودار تغییر قیمت در سایت استفاده کنید و بههیچوجه در بخش پرسش و پاسخ در مورد «قیمت» نپرسید.
· از پرسش و پاسخ دربارهی آدرس سایر فروشگاههای فیزیکی یا اینترنتی و استفاده از لینک خودداری کنید.
· پرسش خودتان را فقط یک بار و زیر محصول موردنظرتان بنویسید.
· از ثبت اطلاعات شخصی از قبیل ایمیل، شماره تماس و نام کاربری شبکههای اجتماعی در بخش پرسش و پاسخ پرهیز کنید.
· توجه داشته باشید که نظر یا پرسش و پاسخ فقط باید در رابطه با کالا باشد، بنابراین برای پیگیری یا سوال درباره سفارش یا استفاده از خدمات پس از فروش از طریق فرم صفحه “تماس با ما” با انتخاب موضوع پیگیری سفارش یا خدمات پس از فروش، سوال یا درخواست خود را مطرح کنید.
· برای ارسال سایر درخواستها یا پیشنهادهای خود نیز از فرم صفحه “تماس با ما” استفاده کنید یا به info@charsino.com ایمیل ارسال کنید. همچنین انتقاد یا شکایت خود را به ایمیل آدرس complaint@charsino.com ارسال کنید.