سازمان های بین المللی صنایع دستی: یونسکو و …

سازمان های بین المللی صنایع دستی: یونسکو و …

لازم به توجه است که سازمان های بین المللی صنایع دستی از جمله نهادهایی هستند موجب رشد و حمایت از صنایع دستی در کشور های جهان شده اند.

آشنایی با یونسکو : اصلی ترین سازمان های بین المللی صنایع دستی

با تأسیس سازمان ملل متحد، حفاظت از میراث های فرهنگی بشری به یکی از سازمان های بین المللی صنایع دستی تخصصی آن به نام یونسکو (UNESCO) واگذار شد. یکی از اهداف عمده ی این سازمان، جمع آوری و طبقه بندی اطلاعات موجود در زمینه ی صنایع دستی بومی مناطق مختلف جهان و انتشار نشریات و کتب گوناگون در این خصوص است. به همین منظور در سال های اخیر اقدام به برگزاری کنفرانس ها و همایشه ای تخصصی در زمینه ی راهکارهای مربوط به احیاء صنایع دستی در حال منسوخ شدن کرده است.

یکی از اقدامات بسیار مؤثر اصلی ترین سازمان های بین المللی صنایع دستی در خصوص احیاء و توسعه ی صنایع دستی در سطح جهان، ارتقاء جایگاه اجتماعی صنعتگران و هنرمندان صنایع دستی در کشورهای گوناگون است که با برگزاری مسابقات و اهداء جوایز و لوح تقدیر به افراد برگزیده در رشته های مختلف صنایع دستی صورت می گیرد. اهداف یونسکو در زمینه ی احیاء و ترویج صنایع دستی در کشورهای مختلف معمولا با مشارکت ارگان های ذی ربط تحقق می یابد. بدیهی است که شورای جهانی صنایع دستی (WCC) از اجتماع ارگان های ملی تخصصی تشکیل یافته است.

افزون بر شورای جهانی صنایع دستی، یونسکو در دهه ی ۹۰ میلادی، نظر به اهمیت موضوع صنایع دستی در سطح جهانی اقدام به تأسیس مرکز بین المللی ترویج صنایع دستی CIPA نمود. توجه به مسایل اقتصادی و اجتماعی صنایع دستی در تحقیقات و انتشارات یونسکو، بیانگر اهمیت جنبه های مذکور همسو با ارزش های فرهنگی و هنری آن طی سال های اخیر می باشد.

آشنایی با شورای جهانی صنایع دستی

از سال ۱۹۶۴ میلادی با تأسیس شورای جهانی صنایع دستی به عنوان یکی دیگر از سازمان های بین المللی صنایع دستی از ارگان های وابسته به یونسکو، صنایع دستی و هنرهای سنتی در قالب یک هنر- صنعت به عنوان بخشی از زندگی فرهنگی و حیات اقتصادی ملل مورد توجه قرار گرفت. شورای مذکور که ابتدا با تعداد محدودی از اعضاء کار خود را آغاز کرد، در حال حاضر بیش از ۹۰ کشور جهان را دربر می گیرد و دبیرخانه ی آن اکنون در شهر کیوتوی ژاپن قرار دارد. مهم ترین هدف هایی که این شورا به عنوان یک ارگان غیر انتفاعی و غیر دولتی دنبال می کند عبارت است از:

• تشویق، کمک و راهنمایی صنعتگران دستی و همچنین بالا بردن سطح اطلاعات تخصصی و حرفه ای آنها با توجه به زمینه های متفاوت فرهنگی موجود در هریک از کشورهای عضو.
• حفظ و تقویت صنایع دستی و تجلی آن به عنوان رکن عمده ای از حیات فرهنگی ملت ها.
• ایجاد همبستگی میان صنعتگران دستی سراسر جهان.
• لازم به توضیح است که از هر کشور تنها یک سازمان می تواند به عنوان نماینده ی صنعتگران آن کشور به عضویت شورا درآید و سازمان صنایع دستی ایران از سال ۱۳۴۷ ه.ش به عنوان ارگان مسئول و متولی صنایع دستی ایران به عضویت شورای جهانی صنایع دستی درآمده است.

منبع تأمین هزینه های شورا جهانی صنایع دستی

مهم ترین منبع تأمین هزینه های شورا به عنوان یکی از سازمان های بین المللی صنایع دستی ، کمک سالانه ی کشورهای عضو است که در قالب حق عضویت پرداخته می شود. ارکان عمده ی شورا عبارت است از:

• مجمع عمومی،
• هیئت اجرایی،
• و پنج مجمع منطقه یی برای آسیا و اقیانوسیه، آفریقا، اروپا، آمریکای شمالی و آمریکای لاتین؛ در رأس هریک از آنها یکی از معاونان شورای جهانی صنایع دستی قرار دارد.

مجامع عمومی هر چهار سال یکبار و مجامع منطقه ای به طور سالانه در یکی از کشورهای عضو تشکیل جلسه داده و طی آن درباره ی موضوعاتی که قبلا از طریق تماس دبیرخانه ی شورا با اعضاء در دستور کار قرار گرفته است، بحث و تبادل نظر می شود.

سایر فعالیت های شورا

سایر فعالیت های شورا جهانی صنایع دستی برای رسیدن به اهداف یاد شده عبارت است از:

• ایجاد ارتباط با سایر سازمان های بین المللی صنایع دستی و استفاده از کمک های آنها نظیر سازمان یونسکو، برنامه ی عمران ملل متحد و بانک جهانی.
• تماس و مذاکره با اتحادیه های اقتصادی بین المللی نظیر جامعه ی اروپا در مورد تعدیل حقوق گمرکی و ایجاد تسهیلات بیشتر برای ورود صنایع دستی از کشورهای آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین.
• فراهم کردن زمینه و ایجاد ارتباط برای مبادله ی کارشناس و کارآموز میان کشورهای عضو.
• برگزاری کنفرانس ها، سمینارها و نمایشگاه های بین المللی صنایع دستی.
• تهیه و انتشار کتب و گزارش های تخصصی و همچنین تهیه ی نشریه ی خبری که حاوی رویدادهای مختلف صنایع دستی در سطح جهان می باشد.

روی هم رفته مهم ترین نتیجه یی که از تلاش های سازمان های بین المللی صنایع دستی حاصل شده جلب توجه دولت ها نسبت به اهمیت فوق العادهی صنایع دستی در زندگی فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی ملت هایشان می باشد.

کشورهای فعال عضو شورای جهانی

کشورهای فعال عضو شورای جهانی صنایع دستی عبارتند از:

• کشورهای آسیا و اقیانوسیه: چین، جمهوری اسلامی ایران، هند، پاکستان، تایلند، سریلانکا، اندونزی، بنگلادش، جمهوری کره، نپال، استرالیا، مالزی، لائوس، ژاپن، فیجی، عربستان سعودی، لبنان، فیلیپین و برونئی.
• کشورهای اروپایی: فرانسه، آلمان، اسپانیا، ایتالیا، یونان، بلژیک، هلند، سوئد، جمهوری چک، انگلیس، قبرس و مجارستان.
• کشورهای آمریکای لاتین، مکزیک، کلمبیا، اروگوئه، برزیل، اکوادور و گواتمالا؛ ایران.
• کشورهای آمریکای شمالی: ایالات متحده ی آمریکا و کانادا.
• کشورهای آفریقایی: مراکش (مغرب)، مصر، تونس، اتیوپی، کامرون، سنگال، نیجریه، آفریقای جنوبی و زیمباوه.

همچنین این شورا روز دهم ژوئن (بیستم خرداد) هر سال را به عنوان روز جهانی صنایع دستی تعیین کرده که معمولا در کشورهای عضو همراه با گرامیداشت صنعتگران برگزیده، برپایی نمایشگاه ها و همایش ها و ایراد سخنرانی درباره ی اهمیت جنبه های گوناگون صنایع دستی است.

فعالیت های بین المللی برای معرفی ارزش های صنایع دستی

صنایع دستی همواره به عنوان یکی از مظاهر اعتلای هنری و خلاقیت فکری و از جمله افتخارات گذشته ی هر کشور محسوب شده و کوشش می شود تا از آن برای کسب اعتبار و حیثیت فرهنگی بیشتر در جامعه ی بین المللی استفاده شود. این انگیزه به ویژه در کشورهای جهان سوم برای جبران فاصله ی زیادی که میان آنها با کشورهای پیشرفته وجود دارد، به نحو بارزتری احساس می گردد. برای معرفی ارزش های فرهنگی صنایع دستی در سطح بین المللی از راه های گوناگون اقدام و استفاده می شود که یکی از این روش ها تمسک به سازمان های بین المللی صنایع دستی است. در زیر به برخی از موارد در این حوزه پرداخته می شود.

• خانه های فرهنگ و برگزاری نمایشگاه های اختصاصی

دانشمندان ایران معمولا اغلب کشورها برای معرفی تاریخ و فرهنگ خود مبادرت به ایجاد مراکزی به نام خانه ی فرهنگ و یا انجمن فرهنگی در سایر کشورها می نمایند. این گونه مراکز عمدتا فعالیت هایی را در زمینه ی شناساندن زبان، ادبیات، هنرها و همچنین صنایع دستی و سنتی به عمل می آورند و زمینه ی لازم را برای مبادله ی استاد و دانشجو و نیز برگزاری نمایشگاه های اختصاصی فراهم می نمایند. خانه های فرهنگ در عین حال به عنوان یک منبع اطلاعاتی در مورد صنایع دستی و یکی از سازمان های بین المللی صنایع دستی در خارج از کشور می باشند.

• برگزاری کنفرانس ها، سمینارها و کارگاه های تخصصی صنایع دستی

از چند سال پیش تشکیل کنفرانس های بین المللی با شرکت صاحبنظران برجسته، اساتید دانشگاه ها، مدیران موزه ها و همچنین نمایندگان سازمان های بین المللی صنایع دستی جهت سخنرانی و بحث و تبادل نظر در مورد مسایل صنایع دستی کشورها، متداول گردیده است. کنفرانس ها اغلب طی مراسمی رسمی با حضور مقامات برجسته ی سیاسی کشورها گشایش می یابد. آخرین کنفرانس بین المللی در این زمینه در سال ۱۹۸۶ میلادی در ونکوور کانادا برگزار شد.

در این گردهمایی ها که متشکل از کمیسیون های تخصصی مختلف می باشد، نتایج آخرین تجربیات کشورها و همچنین سازمان های بین المللی صنایع دستی مطرح و در مورد اتخاذ روش های مفید و مؤثر برای توسعه ی صنایع دستی در کشورهای شرکت کننده پیشنهادهای لازم ارایه می گردد.

افزون بر این، مسایل و مشکلات خاص صنایع دستی نیز در سمینارهای بین المللی مطرح می شود. یکی از این سمینارها به منظور جلب کمک های مالی و فنی ارگان های وابسته به سازمان ملل برای توسعه ی صنایع دستی، در کشورهای کم درامد بود که در سال ۱۹۸۵ میلادی با شرکت نمایندگانی از سازمان بین المللی کارا برنامه ی توسعه ی ملل متحد و بانک جهانی در سنگاپور تشکیل گردید. ضمنا در ماه اکتبر سال ۱۹۹۱ میلادی نیز یک سمینار بین المللی تحت عنوان چشم انداز توسعه ی صنایع دستی در کشورهای اسلامی با شرکت ۱۹ کشور از جمله جمهوری اسلامی ایران در رباط مراکش برگزار گردید.

• انتشارات

برای بالا بردن آگاهی عمومی نسبت به سازمان های بین المللی صنایع دستی و معرفی هر چه بهتر آن در سطح جهانی هر ساله کتاب های زیادی تهیه و انتشار می یابد. نکته ی قابل توجه این است که اغلب این انتشارات درباره ی صنایع دستی کشورهای صاحب نام در زمینه ی صنایع دستی، توسط سازمانهای بین المللی و یا نویسندگانی از کشورهای دیگر صورت گرفته نظیر مجموعه ی فرش های شرقی (در سه جلد) که تهیه و انتشار آن به وسیله ی مرکز بازرگانی بین المللی وابسته به سازمان ملل انجام گرفته و یا کتاب صنایع دستی ایران که چندین سال پیش توسط نویسنده ای استرالیایی انتشار یافت .

• ارگان های تخصصی در چارچوب اتحادیه های منطقه ای

افزون بر سازمان های بین المللی صنایع دستی یاد شده، در زمینه ی احیاء و ترویج صنایع دستی مناطق مختلف جهان طی سال های اخیر، ارگان های تخصصی دیگری نیز در چارچوب اتحادیه های منطقه ای تشکیل شده است. از آن جمله باید به:

• مرکز مطالعات تاریخی، هنری و فرهنگی سازمان کنفرانس اسلامی با نام اختصاری IRCICA .
• انجمن ترویج و توسعه ی صنایع دستی وابسته به اتحادیه ی ملت های جنوب شرق آسیا که با نام اختصاری AHPADA به فعالیت خود ادامه می دهد، اشاره داشت.

• انتشار بروشورها، پوسترها و تمبر

انتشار بروشورها و پوسترهای گوناگون صنایع دستی (به مناسبت های مختلف) نیز از جمله اقدامات فرهنگی و تبلیغی بسیار مؤثر در زمینه ی صنایع دستی است که در بسیاری از کشورها و سازمان های بین المللی صنایع دستی صورت می پذیرد. انتشار تمبر به مناسبت های مختلف از جمله روز جهانی صنایع دستی از دیگر اقدامات مفید برای معرفی و شناساندن ارزش های فرهنگی صنایع دستی است. در کشور ما چند سالی است که برای بزرگداشت روز جهانی صنایع دستی تمبرهای ویژه یی چاپ و انتشار می یابد که در معرفی صنایع دستی ایران نقش مؤثری داشته است.

نکته ی قابل ذکر آن است که تهیه و چاپ بروشورهای مختلف از انواع صنایع دستی و نیز کاتالوگ صادراتی (همراه با لیست قیمت های صادراتی صنایع دستی) از جمله اقداماتی است که افزون بر جنبه های فرهنگی دارای نتایج مفید و سودمندی در زمینه ی بازاریابی و صدور صنایع دستی می باشد و باید مورد توجه کافی قرار گیرد.