انواع نقش بته در هنرهای سنتی ایران
انواع نقش بته در هنرهای سنتی ایران
در مورد انواع نقش بته و سابقه آن در صنایع دستی ایران برخی از محققان، مطالعاتی را انجام داده‌اند. فرم ساختاری این نقش‌مایه در هنرهای سنتی ایران دارای سابقه‌ای بسیار کهن است به‌طوری‌که ریشه این نقش‌مایه می‌تواند به برخی از مفاهیم نمادین هنر ایران اشاره داشته باشد. انواع نقش بته از لحاظ فرم کاملاً انتزاعی است و ازآنجایی‌که انتزاع درون آن به برخی از اشكال شباهت دارد، مفاهیم مختلفی می‌توان برای آن متصور شد.
انواع نقش بته را شبیه بادام، گلابی، کیسه چرمی مخصوص نگهداری سیم و زر و همچنین شکل باسمه‌ای مشت بسته بر روی یک سطح گلی یا گچی می‌دانند. البته نقش بته نمی‌تواند به مفاهیمی مانند بادام و گلابی اشاره داشته باشد؛ زیرا نقوشی از این قبیل که در هنر ایران از قبل از اسلام تاکنون این‌چنین گسترش یافته، چگونه می‌تواند به مفاهیم سطحی مانند بادام و یا گلابی اشاره داشته باشد اما در این شباهت‌ها انواع نقش بته را می‌توان به مثال نماد درخت سروی خمیده و یا شعله آتش و نیز به مثال پر تشبیه کرد چون در هنر ایران این مفاهیم بسیار پرمعنا هستند، که در ادامه به این مفاهیم نیز خواهیم پرداخت.
نقش بته علاوه بر هنر ایران در هنر شبه‌قاره هند نیز بسیار رواج دارد و بیشترین رواج آن مربوط به شال‌های کشمیری است. به‌طوری‌که یکی از انواع بسته به بته کشمیری موسوم است. در هندوستان این نقش‌مایه را سوک می‌نامند. سوک در هند به شیارهای اطراف رودخانه جمنا گفته می‌شود که در مسیر حرکت خود از دره کشمیر ایجاد شده‌اند. این نقش در شال کشمیر مانند شال ترمه کرمان رایج‌ترین نقش تلقی می‌شود.
انواع نقش بته با توجه به فرم ظاهری و جزئیات
نقش بته با توجه به فرم ظاهری و جزئیات تزیینی به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که مهم‌ترین انواع نقش بته به‌قرار زیر هستند:
- بته جقه،
- بته کرمانی،
- بته افشاری،
- بته کشمیری،
- بته قهر و آشتی،
- بته کاج،
- بته شاخ گوزنی،
- بته بادامی،
- بته شاخ و برگ،
- بته دوقلو،
- بته مادر و بچه،
- بته‌های محلی مانند: قبادخانی و بته صوفی، بته میری، بته ماهی، بته سنندج، بته خرقه‌ای، بته ترمه‌ای، بته هشت گلی، بته کج، بته جقه برگی، بته جقه شاهی، بته گلابی، بته شال، هشت بته کردستانی و بته تاکی که هرکدام با توجه به شکل ظاهری و انتساب به یک محل خاص از یکدیگر قابل تفکیک هستند.
انواع بته‌های رایج در شال‌بافی و قالیبافی کرمان
انواع نقش بته به مقدار قابل‌توجهی در منسوجات سنتی ایران به‌ویژه در دوران صفوی کاربرد فراوان داشته است. مهم‌ترین انواع بته‌های رایج در هنر ایران به‌ویژه شال‌بافی و قالیبافی کرمان به شرح زیر است:
1. بته میری
به انواع بته‌های کوچک رایج در شال‌بافی کرمان بته میری میگویند.
2. بته ترمه
به انواع بته‌های متوسط رایج در شال‌بافی بته ترمه میگویند.
3. بته خرقه
به انواع بته‌های بزرگ رایج در شال‌بافی کرمانی بته خرقه میگویند.
4. بته جقه
فرم اصلی بته به بته جقه معروف است و این نقش همان نقشی است که شبیه سرو خمیده از هنر ایران به شبه‌قاره وارد شد و در شال کشمیری نیز رواج یافت.
5. بته قهر و آشتی
در شال‌بافی از ترکیب بته‌ها نقوش مختلفی شکل می‌گیرند. قرارگیری بته‌ها در کنار هم به‌طوری‌که دو بته روبه روی‌هم و در یک‌جهت و دو بته پشت به هم قرارگرفته باشند این حالت را قهر و آشتی میگویند.
6. بته مادر و بچه
این نقش از دو بته تشکیل‌شده که یکی بزرگ‌تر و دیگری کوچک‌تر است، به‌طوری‌که بته کوچک‌تر در کنار یا درون بته بزرگ‌تر قرارگرفته است. به این به‌اصطلاح مادر و بچه میگویند که خود می‌تواند نمادی از مهر مادری و تولید باروری باشد. نوع دیگر انواع نقش بته مادر و بچه، نوع دوقلوی آن است به این صورت که در دو طرف بته بزرگ دو بته کوچک‌تر کاملاً شبیه هم قرارگرفته است.
7. بته كج
به نقش دو بته جقه گفته می‌شود که از پایه به هم نزدیک و از سر از یکدیگر دور می‌شوند.
8. بته شاخ گوزنی
این نقش شبیه سایر بته‌هاست با این تفاوت که از سر بته‌ها پیچک‌هایی شبیه شاخ گوزن خارج می‌شود و در سرتاسر پارچه به‌صورت مورب، بته‌ها را به یکدیگر متصل می‌کند. این نقش از شال‌های ترمه به قالی ایرانی نیز راه‌یافته است.
9. بته بر هم سروار
در این طرح دو به‌طوری بر هم قرار گرفته‌اند که به نظر می‌رسد پایه هر دو یکی است.
10. بته‌های منطقه‌ای
رایج‌ترین انواع نقش بته، کرمانی و کشمیری است که به دلیل رواج آن در این مناطق به این نام شهرت دارند اما بعد از رواج نقش بته در قالی ایران بسیاری از بته‌های دیگر مانند سنندجی، سرابندی، کردستانی، قمی، ساروقی و بولودری شکل گرفتند.
پیشینه استفاده از نقش بته
نقش بته، قبل از فرش در بافندگی ایران رواج بسیار داشته است. به‌طوری‌که بسیاری از منسوجات دوران صفوی مانند ترمه‌بافی، زربافی، قلمکاری و زری‌دوزی این نقش را در خود جای‌داده‌اند. اما در دوران قاجار به دلیل شهرت این نقش و توجه هنرمندان این دوره به آن به مقدار قابل‌توجهی در فرش مناطق مختلف رواج یافت، به‌طوری‌که متن بسیاری از فرش‌هایی با انواع نقش بته، انسان را به یاد پارچه‌های این دوران می‌اندازد. امروزه این نقش در فرش‌های مناطقی مانند کرمان، راور، تبریز، قم، ساروق، سنندج، فراهان، اراک، اصفهان، مشهد، همدان، ملایر و تهران قابل‌مشاهده است.
همان‌طور که گفته شد اساس نقش بته می‌تواند به سه عنصر درخت ( درخت سرو)، آتش و نقش پر اشاره داشته باشد که در ادامه به بیان مفاهیم اساطیری نقوش شال ترمه کرمان می‌پردازیم.
موارد زیر را حتما بخوانید:
شرایط ارسال دیدگاه
هدف از ایجاد بخش نظرات در چارسینو، اشتراک‌گذاری تجربه‌ی خرید و کاربری محصولاتی است که به فروش می‌رسد. در این بخش، هر کاربر مجاز است در چهارچوب شرایط و قوانین سایت، نظرات خود را به اشتراک بگذارد و پس از بررسی کارشناسان تایید، نظرش را روی سایت مشاهده کند. بدیهی است که اگر قوانین سایت در نظرات کاربری رعایت نشود، تایید نمی‌شوند و در نتیجه در سایت به نمایش درنمی‌آیند. چارسینو در قبال درستی یا نادرستی نظرات منتشرشده در این قسمت، هیچ‌گونه مسئولیتی ندارد. نمایش نظرات کاربران در سایت به‌هیچ‌وجه به معنی تایید فنی چارسینو درباره‌ی محتویات نظر نیست؛ لذا از کاربران محترم تقاضا می‌شود، نظرات را اصل و پایه‌ی انتخاب و تصمیم‌گیری خود قرار ندهند.
۱. فارسی بنویسید و از کیبورد فارسی استفاده کنید. بهتر است از فضای خالی (Space) بیش از حد معمول، کشیدن حروف یا کلمات، استفاده‌ی مکرر از یک حرف یا کلمه، شکلک و اموجی در متن خودداری کنید.
۲. برای نظر یا نقد و بررسی خود عنوانی متناسب با متن انتخاب کنید. یک عنوان خوب کاربران را برای خواندن نظر شما ترغیب خواهد کرد.
۳. نقد کاربران باید شامل قوت‌ها و ضعف‌های محصول در استفاده‌ی عملی و تجربه‌ی شخصی باشد و مزایا و معایب به‌صورت خلاصه و تیتروار در محل تعیین‌شده درج شود. لازم است تا حد ممکن از مبالغه و بزرگ‌نمایی مزایا یا معایب محصول خودداری کنید.
۴. نقد مناسب، نقدی است که فقط معایب یا فقط مزایا را در نظر نگیرد؛ بلکه به‌طور واقع‌بینانه معایب و مزایای هر محصول را در کنار هم بررسی کند.
۵. با توجه به تفاوت در سطح محصولات مختلف و تفاوت عمده در قیمت‌های آن‌ها، لازم است نقد و بررسی هر محصول با توجه به قیمت آن صورت گیرد؛ نه به‌صورت مطلق.
۶. جهت احترام‌گذاشتن به وقت بازدیدکنندگان سایت، لازم است هنگام نوشتن نقد، مطالب غیرضروری را حذف کرده و فقط مطالب ضروری و مفید را در نقدتان لحاظ کنید.
۷. با توجه به ساختار بخش نظرات، از سوال‌کردن یا درخواست راهنمایی در این بخش خودداری کرده و سوال یا درخواست راهنمایی خود را در بخش پرسش و پاسخ مطرح کنید.
۸. کاربران ارسال‌کننده‌ی نظر موظف‌اند از ادبیات محترمانه استفاده کرده و از توهین به دیگر کاربران یا سایر افراد پرهیز کنند. بدیهی است هرگونه توهین به فرد یا افراد و استفاده از کلمات نامناسب، باعث تاییدنشدن نظر کاربر می‌شود.
۹. قسمت نظرات سایت، با تالارهای گفت‌وگو (فروم) متفاوت است؛ لذا برای حفظ ساختار، مباحث خارج از چهارچوبی که حالت بحث و گفت‌وگو دارد، تایید نخواهد شد.
۱۰. تمام کاربران حق دارند نظرات خود را به شرط رعایت قوانین، در سایت منتشر کنند؛ لذا حتی اگر نظری را به دور از واقعیت، جانب‌دارانه یا اشتباه یافتید، نباید نظردهنده را مخاطب قرار دهید یا از وی انتقاد کنید. هر کاربر تنها می‌تواند نظر خود را عنوان کرده و قضاوت را به خوانندگان نظرات واگذار کند.
۱۱. از طریق نمودار تغییر قیمت در سایت می‌توانید از تغییرات قیمت آگاه شوید؛ لذا به‌هیچ‌وجه در بخش نظرات مبلغ «قیمت» را ذکر نکرده، درباره‌ی آن سؤال نکنید و نظری ندهید.
۱۲. در نظرات خود، از بزرگ‌نمایی یا اغراق درباره‌ی قوت‌ها یا ضعف‌های محصول خودداری کنید. بدیهی است تا حد ممکن هرگونه نظر مبالغه‌آمیز یا به دور از واقعیت تایید نخواهد شد.
۱۳. با توجه به مسئولیت سایت در قبال لینک‌های موجود در آن، نباید لینک سایت‌های دیگر را در نظرات خود ثبت کنید. دقت داشته باشید تا جای ممکن از هرگونه لینک‌دادن (فرستادن) دیگر کاربران به سایت‌های دیگر و درج ایمیل یا نام کاربری شبکه‌های اجتماعی خودداری کنید.
۱۴. تنها نظراتی تایید خواهند شد که مرتبط با محصول موردنظر باشند؛ لذا بحث‌های متفرقه و غیرمرتبط با محصول را مطرح نکنید.
۱۵. کاربران می‌توانند نقد خود به هر بخش از چارسینو را در قسمت مربوط اعلام کنند؛ لذا هیچ‌گونه نقدی را درباره‌ی سایت یا خدمات آن در قسمت نظرات ننویسید.
۱۶. توجه داشته باشند، مسائلی را که از آن اطمینان ندارید، به‌هیچ‌وجه در نظرات ثبت نکنید؛ همچنین از بازنشر شایعات یا اطلاعات غیرمطمئن درباره‌ی محصولات جدا خودداری کنید.
۱۷. بهتر است مطالبی در این بخش ثبت شود که برای بازدیدکنندگان سایت مفید باشد؛ لذا از بیان هرگونه مطالب شخصی، غیرمرتبط یا غیرضروری در این بخش پرهیز کنید.
۱۸. لازم است نظرات خود را به صورت نگارشی ثبت کرده و از کوتاه‌کردن کلمات یا استفاده از ادبیات محاوره تا جای ممکن خودداری کنید. استفاده از ادبیات نوشتاری که قابلیت نمایش در سایت را داشته باشد، لازمه‌ی تایید نظرات کاربران است.
شرایط ارسال پرسش یا پاسخ:
· بهتر است پرسش و پاسخ کوتاه و مختصر باشد؛ زبان و رسم‌الخط فارسی و اسلوب نگارش هم در آن رعایت شده باشد.
· برای آگاهی از تغییرات قیمت از نمودار تغییر قیمت در سایت استفاده کنید و به‌هیچ‌وجه در بخش پرسش و پاسخ در مورد «قیمت» نپرسید.
· از پرسش و پاسخ درباره‌ی آدرس سایر فروشگاه‌های فیزیکی یا اینترنتی و استفاده از لینک خودداری کنید.
· پرسش خودتان را فقط یک بار و زیر محصول موردنظرتان بنویسید.
· از ثبت اطلاعات شخصی از قبیل ایمیل، شماره تماس و نام کاربری شبکه‌های اجتماعی در بخش پرسش و پاسخ پرهیز کنید.
· توجه داشته باشید که نظر یا پرسش و پاسخ فقط باید در رابطه با کالا باشد، بنابراین برای پیگیری یا سوال درباره سفارش یا استفاده از خدمات پس از فروش از طریق فرم صفحه “تماس با ما” با انتخاب موضوع پیگیری سفارش یا خدمات پس از فروش، سوال یا درخواست خود را مطرح کنید.
· برای ارسال سایر درخواست‌ها یا پیشنهادهای خود نیز از فرم صفحه “تماس با ما” استفاده کنید یا به info@charsino.com ایمیل ارسال کنید. همچنین انتقاد یا شکایت خود را به ایمیل آدرس complaint@charsino.com ارسال کنید.