پیوند هنر های سنتی و گردشگری و دستی صنایع : راهکارها

پیوند هنر های سنتی و گردشگری و دستی صنایع : راهکارها

در مبحث پیوند هنر های سنتی و گردشگری و دستی صنایع هر چند که پدیده گردشگری یا همان سیر در آفاق و انفس به عنوان پاسخگویی به یکی از متعالی ترین نیازهای انسانی از دیرباز دارای اهمیت بوده است. اما بی تردید رشد چشمگیر و شتابان صنعت توریسم در دهه های اخیر، چشم اندازهای نوین و بس امیدبخشی را فرا روی بزرگ ترین مجموعه خدماتی جهان قرار داده است. به گونه ای که می توان از هم اکنون قرن حاضر را دوران توسعه، تعمیم، رشد و بالندگی صنعت گردشگری و طبعا رونق و شکوفایی دستی صنایع و رشته های مرتبط با آن دانست.

انسانهای سراسر جهان از گذشته های دور تا به امروز، به منظور تحقق بخشیدن به یکی از آرزوهای بزرگ خود یعنی دیدار از کشور و مردمانی که صدها و یا هزاران کیلومتر دورتر از موطن اصلی آنان قرار دارد، مسافت های طولانی را طی می کنند. تا آثار تاریخی، چشم اندازهای زیبا و آداب و رسوم و فرهنگ های متفاوت را از نزدیک ببینند. بی شک هر یک تجربه ای با ارزش و خاطره ای به یادمانی را در ذهن و ضمیر انسان به ثبت می رساند.

تردیدی نیست که در این رهگذر، کشورهای دارای فرهنگ و پیوند هنر های سنتی با آثار تاریخی مشهور و شناخته شده یا چشم اندازهای طبیعی و اقلیمی متفاوت از موطن گردشگران، در اولویت نخست برای دیدار و مسافرت قرار دارند. و چنین ممالکی نیز باید از امکانات بالقوه ای که در این زمینه دارند، به بهترین نحو ممکن استفاده کنند. و با اتخاذ تدابیر لازم و تهیه و تدوین و اجرای برنامه های جامع و بلندمدت، جایگاه گردشگری را در برنامه های جامع و بلندمدت، توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، ارتقا بخشند.

در آمد ارزی صنعت گردشگری در پیوند با هنر های سنتی

بررسی های دقیق و موشکافانه در پیوند هنر های سنتی و صنعت گردشگری در قرن بیستم و نیز طی سالهای اندکی که از قرن حاضر سپری شده است. نشان میدهد کشورهایی که امکانات بالقوة گردشگری خود را قدر دانسته و در عمل اهمیت لازم را برای آن قائل شده و در رشته های مرتبط با توریسم همچون بیمه، هتل داری، حمل و نقل و غیره برای جذب سرمایه گذاری خارجی بستر سازی کرده اند. توانسته اند به مراتب بالاتری در صنعت گردشگری ارتقا یابند و امروزه یکی از منابع اصلی تامین در آمد ارزی آنها همان صنعت گردشگری است. که طبعا در توسعه اقتصادی هم بالاترین نقش را ایفا کرده است.

پژوهش های به عمل آمده از نیمه قرن بیستم به این سو، به ویژه در ممالكی چون چین، هند و مکزیک و نیز طی دهه های اخیر در کشورهایی نظير مالزی، تایلنا، مصر، مغرب، بیانگر آن است که در تمامی این سرزمین ما که بی شک از تمدنی کهن و درخشان برخوردارند، تنها جاذبه های تاریخی و باستانی، چشم اندازهای طبیعی، میزبانی های استثنایی و حتی قائل شدن تسهیلات فوق العاده برای ورود و خروج مسافر، جاهای جالب و جذاب گردشگران خارجی نبوده است. بلکه، در این میان و به خصوص در کشورهایی چون چین، هند، مکزیک و تایلند، صنایع دستی یکی از عوامل مهم جلب گردشگران برای مسافرت و دیدار از کشورهای مذکور قلمداد می شود.

پیوند هنر های سنتی  و صنایع دستی و در مجموع هنرهای بومی سنتی هر کشور به ویژه در قطب های مطرح آن در جهان همچون چین، ایران و هند، می تواند تجلی ذوق و اندیشه، بیانگر ارج نهادن به میراث ملی زنده و گنجینه با ارزش معنوی و بیانگر عمق، معنا و مفهوم واقعی فرهنگ و تمدن پرسابقه و درخشان آنها باشد.

هنر های سنتی نمایانگر اندیشه های خلاق هنرمند

باید توجه داشت که هر اثر در پیوند هنر های سنتی و صنایع دستی به عنوان تولید فرهنگی، نمایانگر اندیشه های خلاق هنرمندی است که حفظ اصالتها و ارزش های متقن و والای فرهنگی را سر لوحه کار خود قرار داده است. و طبعا می تواند معرفی و نماینده فرهنگ و هنر اصیل و مردمی تلقی شود. از این رو گفته شده است که هر محصول صنایع دستی می تواند معرف فرهنگی شهری باشد که سازنده آن اثر است. بر این اساس و بر مبنای تجربیات به دست آمده از موفقیت کشورهای که از تأثیرات متقابل صنایع دستی و گردشگری بهره وافر برده اند، می توان تأثير و تاثر گردشگری و صنایع دستی بر یکدیگر را قطعی، کاملا مسلم و حتی بدیهی دانست.

هنگامی که انبوه توریست ها را در خیابان «وانگ فوجینگ» چین که هرگز صنایع دستی و هنری کشور مذکور در آن قرار دارد را مشاهده می کنیم. وقتی که با چهره های خندان و بشاش خارجی ها در فروشگاههای متعدد صنایع دستی هنده در خیابان های اصلی دهلی نو مواجه می شویم. زمانی که احساس کنیم در کیف و ساک تمامی توریست ها به هنگام مراجعت از بانکوک به کشورشان می توانیم آثار صنایع دستی تایلند را جست و جو کنیم.

سود آوری کاربردی ترین هنر جهان

آن گاه که بررسی های از سر کنجکاوی ما حکایتگر آن باشد که بازدید از مراکز تولید و فروش صنایع دستی مالزی، حتی در برنامه های دیدارهای دو ساعته و یک ساعته توریست ها در روز و وقت پرواز از کشور مذکور قرار دارد. و نیز اینکه بدانیم در کنار تمامی آثار تاریخی و باستانی پرجاذبه یونان، نمادها، سمبل ها و نشانه هایی از همان آثار که با بهره گیری از روش های ساخت آثار صنایع دستی، تولید شده و عرضه می شود. و بسیار هم با استقبال روبه رو شده است، دیگر برایمان تردیدی باقی نمی ماند که پیوند هنر های سنتی و گردشگری تا چه حد مؤثر و مستحکم و تا چه اندازه به سود کاربردی ترین هنر جهان و بزرگترین مجموعه خدماتی دنیاست.

در پی پیوند هنر های سنتی و تعامل که ضرورت آن به اثبات رسیده و در عمل نیز بالاترین منافع ممکن را نصیب کشورهایی چون هند و چین کرده است، شاهد تنوع فوق العاده آثار صنایع دستی، بهبود کیفیت محصولات، حفظ اصالتها، توسعه و ترویج صنایع دستی، بهبود بسته بندی محصولات و افزایش سهم صنایع دستی در تولید ناخالص ملی کشورهای مذکور بوده ایم. افزایش تعداد گردشگران در کشورهایی که توانسته اند چنین تعاملی را صورت دهند و فروش رو به تزاید صنایع دستی به خارجیها آن هم در مناطق و مراکز توریستی، مؤید تاثیر متقابل صنایع دستی بر توسعه صنعت توریسم بوده است.

هنر های سنتی نوعی اکوتوریسم

بیشک، پیوند هنر های سنتی و تعاملی در کشوری همچون ایران که یکی از ده کشور پرجاذبه گردشگری جهان و یکی از سه کشور مطرح در «اکوتوریسم» به حساب می آید و ضمنا یکی از سه قطب برتر صنایع دستی دنیا – به همراه هند و چین – بوده و دارای متنوع ترین صنایع دستی جهان است می تواند سرنوشت ساز و به سود توسعه و تعمیم فرهنگ عمومی و معرفی و شناساندن هر چه بیشتر کشوری باشد که به حق، سرزمین معرفت، معنویت و انسانیت در طول تاریخ بوده است.

در این میان، ایجاد مجتمع های بزرگ صنایع دستی که پروسه و فرایند تولید آثار شاخص صنایع دستی را در معرض دید قرار دهد و هم زمان و در یک مجموعه امکان نمایش و فروش را نیز میسر و مقدور سازد. از مؤثرترین اقدامات است. چنین مجتمع هایی که می باید در مراکز اصلی تولید آثار صنایع دستی و نیز در نزدیکی آثار تاریخی و پرجاذبه گردشگری، تأسیس شود، می تواند یکی از راهکارهای بسیار مؤثر و مناسب برای پیوند هنر های سنتی و گردشگری قلمداد شود.

ضرورت ها

تجارب بسیار موفق کشور جمهوری خلق چین از ایجاد کارخانه های بزرگ به صورت کارگاه، نمایشگاه و فروشگاه در رشته هایی همچون مینای خانه بندی، تراش سنگ پشم رودوزی های سنتی ایران و غیره و نیز تجربه بس ارزشمند کشور تایلند در ایجاد مجتمع های تولید و فروش صنایع دستی در شهر – شیانگ می – می تواند مورد مطالعه دقیق و کارشناسانه قرار گیرد. تهیه و تدوین و چاپ و انتشار کتبی که جاذبه های تاریخی، باستانی و چشم اندازهای زیبا را همراه با صنایع دستی رایج و متداول و اصیل هر منطقه به وصف در آورد، باید ضرورتا به انجام رسد.

پیش بینی احداث غرفه های کوچک فروش صنایع دستی در پیوند هنر های سنتی و در کنار آثار تاریخی و باستانی و نیز در داخل هتلها، محل های اصلی اقامت و اماكن توقف توریست ها و همچنین مکان های ورود و خروج توریست ها به ویژه در داخل فرودگاه ها به صورت Free shop که آثار جالب، نفیس و اصیل و نیز یادمانها و سمبلهای آثار تاریخی را عرضه کند از مواردی است که حتما باید مورد توجه قرار گیرد.

برنامه دقیق، جامع و بلندمدت صنایع دستی

توجه کافی و مستمر به اموری همچون بسته بندی صنایع دستی و امکان ارسال آن به وسیله پست و بیمه آن، از نکاتی است که همه و همه امکان خرید بیشتر این آثار را به عنوان رهآوردی ارزشمند، سوغات و صنایع دستی منحصر به فرد و ماندگار و سفیری شایسته برای معرفی و شناساندن هنر بومی و سنتی ایران فراهم می سازد. بالاتر از همه مواردی که ذکر شد، ضرورت تدوین و به انجام رساندن برنامه دقیق، جامع و بلندمدت است که بتواند میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و ارتباطات في مابین را برقرار کند. و در عمل صورت تحقق بخشد.

این نکته را هم باید توجه داشته باشیم، تأخیر در انجام اموری که بر شمرده شد و عدم توجه بنیادی پیوند هنر های سنتی و گردشگری ، حتی در آینده ای نه چندان دور آثار زیانباری را در پی خواهد داشت و حال که مجموعه چنین فعالیت هایی در سازمانی واحد طراحی شده است این فرصت استثنایی را پدید آورده که با برنامه ریزی، تدوین راهبردهای کلان و برنامه های دقیق اجرایی موجبات رشد و تعالی گردشگری حفظ میراث فرهنگی و رشد و شکوفایی صنایع دستی فراهم و از تعاملات و پیوندهایی که منطقا و به حکم تجارب به دست آمده و امکانات بالقوه وجود دارد، به نحو مطلوب استفاده کنیم. برای مطالعه بیشتر به مقاله گردشگری و صنایع دستی : تأثیرات متقابل نیز رجوع فرمایید.