هنر رودوزی سنتی اصفهان در عصر صفوی

هنر رودوزی سنتی اصفهان در عصر صفوی

در مقاله هنر رودوزی سنتی اصفهان در عصر صفوی لازم به ذکر است که ایران عصر صفوی از بزرگ ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان ابریشم به شمار می رفت و صنعت نساجی نیز در این عصر رونق چشمگیری یافت. در این عصر صنعتگران و هنرمندان بسیاری در ارتباط با منسوجات و پوشاک فعالیت می کردند که یکی از این موارد هنر رودوزی سنتی بود که شامل انواع دوخت دوزی ها روی پارچه، البسه و دیگر لوازم مصرفی می شد. توجه به نمونه های باقی مانده و به ویژه اشارات سياحان عصر صفوی، انواع، نقوش، طرح ها و نیز سایر ویژگی های هنر رودوزی سنتی این دوره مورد بررسی قرار گرفته است.

مقدمه ای بر هنر رودوزی سنتی در اصفهان

اصفهان تاریخی پر پیشینه در عرصه هنر رودوزی سنتی در ایران و جهان دارد. گذشته از این، ابن اثیر بنای این شهر را مربوط به روزگار قبل از هجوم اسکندر مقدونی به ایران یعنی عهد پیشدادیان می داند. وی می نویسد:

چون دولت ملوک الطوایفی اشکانی روی کار آمد، اصفهان به تصرف اشکانیان در آمد. اردشیر که بر اشکانیان غلبه یافت. این منطقه را به تصرف خود درآورد تا اینکه در سال ۲۰ هجری در زمان خلافت عمر، خلیفه دوم، اصفهان به دست مسلمین فتح شد.

این شهر تا زمانی که در آغاز قرن دهم هجری پایتخت دولت صفوی شد رونق چندانی نداشت. شاه عباس اول پس از آنکه مراسم نوروز را در اصفهان برگزار کرد، آن شهر را رسما به عنوان پایتخت خویش برگزید و مصمم شد که آن را به باشکوه ترین شهر جهان تبدیل کند.

ایران عصر صفوی از بزرگ ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان ابریشم و رودوزی های سنتی ایران در جهان آن روزگار به شمار می رفت. صفویان قدرت هدایت مصرف کنندگان به ویژه ارضای سلیقه مصرف کنندگان بلند نظر را داشتند. ضمنا بخش اعظمی از درآمد دولت صفوی از تولید و صادرات ابریشم و هنر رودوزی سنتی تأمین می شد.

همزمان با توسعه اروپا در قرن شانزدهم میلادی، تجار اروپایی نیز برای بررسی دقیق امور تجاری به ایران سرازیر شدند و سعی داشتند گوی رقابت را از یکدیگر بربایند. لازم به ذکر است که از آغاز دوره صفوی تا انقراض آن بیش از ۴۳ نفر از تجار و سیاحان اروپایی به ایران سفر کردند.

اکثر اروپاییانی که به ایران سفر کردند نمایندگان شرکتهای تجاری و صنعتی به شمار می رفتند که موظف بودند بازار ایران را خصوصا از لحاظ نساجی و وضعیت لباس مورد مطالعه قرار دهند. و اغراق نیست اگر بگوییم عمده اطلاعاتی را که ما امروزه در خصوص وضعیت پوشاک آن دوران داریم، مدیون آنان هستیم.

پیوند خاندان سلطنت و طبقه اعیان با هنر

در بحث هنر رودوزی سنتی لازم به ذکر است که در ایران، هنر همیشه با اشراف در پیوند بوده است و خاندان سلطنت، اعضای دربار و طبقه اعیان مهم ترین متقاضیان آثار هنری و بدین سان یکی از انگیزه های هنرمندان برای فعالیت هنری بودند. این حامیان اشرافی اغلب نوع هنر و گونه اشیای تولید شده را نیز تعیین می کردند. مثلا شاه عباس اول برخلاف شاهان اوليه صفوی، دلبستگی شدید و یکجانبه ای به هنرهای مرتبط با کتابت نداشت. به طور کلی به نظر می رسد شاه عباس به هنرهای مورد لزوم کشور مثل معماری، شهرسازی و هنرهای مفید اقتصادی مانند پارچه بافی و قالی بافی که قابل صدور بود، توجه بیشتری داشت تا تهیه و تدوین کتب گرانبها که جنبه خصوصی تر و شخصیتر داشت.

منسوجات و اصناف مربوط به آن در عصر صفوی

در دوران شکوفایی اقتصاد ایران در عصر صفوی پارچه ها و هنر رودوزی سنتی تولید می شد که زبانزد خاص و عام در تمام دنیا بود. پارچه های صادراتی ایرانی حاصل سرمایه گذاری های توسعه یافته و برنامه ریزی شده آن زمان بود و اصفهان به عنوان پایتخت ایران در هنر نساجی پیشگام بود؛ شهری که کانون اصلی پارچه های ابریشمی و مخمل با نقوش سحرانگیز به شمار می آمد.

علاوه بر تولید مصنوعات بافته شده و زربفت و مخملهایی با عالی ترین کیفیت، صنعتگران صفوی در رودوزی و قلمکاری روی پارچه نیز بر گذشتگان پیشی جستند. تاریخ نشان داده است که از روزگاران کهن ایرانیان هنر رودوزی سنتی را به عنوان یکی از شیوه های تزیین البسه و منسوجات به کار می برده اند. عده ای نیز معتقدند لباس سربازان گارد جاویدان در نقش برجسته شوش به روش رودوزی تزیین شده است. اهمیت توجه به پارچه و فرآورده های آن در دوره صفوی چنان بود که در اصفهان عصر صفوی گروهی از اصناف بازار اصفهان در حوزه پارچه بافی و هنرهای مربوط به آن به فعالیت مشغول بودند.

 اصناف مرتبط با منسوجات

اصناف اصلی اصفهان به عنوان ممتاز ترین کانون فعالیت های پیشه وری طی قرون دهم تا چهاردهم هجری به ۳۳ دسته تقسیم می شدند. از این میان اصنافی که با منسوجات مرتبط بودند عبارت بودند از:

• زریبافان،
• گلابتون دوزان،
• نقده دوزان،
• شعربافان،
• مشکی بافان،
• عبابافان،
• بزازان،
• خیاطان (درزی بان)،
• سقرلات فروشان،
• نساجان،
• لندره دوزان،
• چاقچوردوزان،
• جوراب بافان،
• پوستین دوزان،
• اتوکشان،
• خرازی فروشان،
• نساجان،
• ندافان،
• لنگ بافان،
• قالب سازان،
• صباغان قدک و ابریشم.

در کتاب جغرافیای اصفهان اثر میرزا حسین خان پسر ابراهیم خان، تحویل دار اصفهان، شرح مفصلی از پیشه های اصفهان در قرن سیزدهم هجری ارائه شده است و بسیاری از پیشه هایی که وی مطرح کرده است، در آن زمان رو به فراموشی بوده است. در اینجا به نقل از وی تنها به پیشه هایی که در ارتباط با هنر رودوزی سنتی است، اشاره می شود:

جماعت نقش دوزان

جماعت نقش دوزان، سابق این صنف اجماع داشتند. زنان و مردان نقش دوزی می کردند، بازار این متاع رواج کلی داشت. آنچه در عمل نقاشی بود روی قدک و چلواری و غیره نقشها گروه می کردند و تمام و متن آنها با سوزن هم از ابریشم خالص و هم از کرک، هم از ریسمان به الوان مختلف نقش می دوختند و قیمت نقشهای مزبور متفاوت مراتب آنها بود.

یک طاقه آن که به اندازه یک شلوار نظامی مردانه باشد و مساوی با زیر جامه های تنگ زنانه متداول آن زمان، از شش و هفت تومان الی چهل تومان قیمت داشت. اعلی آنها را زنان اکابر، وسطش را اواسط اناسیه به پا می کردند به مصارف دیگر می رسانیدند. از قبیل تاقچه پوش و روی نعني (نعنو) و قنداقه اطفال و روی محفظه و روپشتیهای بالای اتاق، روی پالانهای سواری و امثال اینها. تجاری بودند مخصوص دادوستد این مال، معروف به نقشینه فروش، با دولت و مکنت، اجماع كثیر داشته و هم به اعظم در سلسله ایشان کسی باقی نمانده است.

جایگاه رودوزی های سنتی در بین مردم

اما به نظر می رسد هنر رودوزی سنتی به کلی رونق خود را در میان اصناف دوره قاجاریه از دست داده بود و به صورت صنفی، فعالیت و تجارت نمی کردند. به نظر می رسد هنر رودوزی که شامل انواع دوخت دوزیهایی است که روی پارچه انجام می شود، هنری زنانه و محدود باشد. اما با توجه به شرحی که رفت، مردان نیز به این کار مشغول بوده اند یا با مشارکت زنان به این امر می پرداخته اند، اما آنچه مسلم است این است که برای رودوزی ها مواد و ابزاری لازم بوده که مردان در تهیه آن بیشتر نقش داشته و اجرای نقش روی پارچه بیشتر بر عهده زنان بوده است.

مشاغلی نیز در ارتباط با تهیه نخ های گلابتون و نخهای الوان ابریشمی وجود داشته است که می توان به مشاغلی چون علاقه بندی، سیم کشی یا زرکشی، گلابتون ساز و صباغ اشاره کرد. افزون بر آنها، آیینه ساز نیز برای آماده سازی هنر آئینه دوزی جهت نصب روی پارچه در کنار رودوزی فعالیت داشته است.

علاقه بندان کسانی بودند که اقدام به فروش ابریشم های تابیده، نوار و قیطان می کردند. فعالیتهای این صنف امروزه نیز در حد محدودی ادامه دارد.

سیم کشان یا زرکشان افرادی بودند که نخهای زر و نقره را به زرگر یا کسی که زرکوبی می کرد یا گلابتون باف می فروخت. آنان با تهیه رشته های بسیار نازک و ظریفی از طلا و نقره، آن را در اختیار گلابتون ساز قرار می دادند.

گلابتون ساز اقدام به پیچیدن نوارهای زر یا نقره روی نخهای ابریشمی یا پنبه ای می کرد و صباغ نیز به رنگرزی الیاف ابریشم، پنبه و پشم می پرداخت.

رودوزی در عصر صفوی

از هنر رودوزی سنتی عصر صفوی شاید نمونه های چندانی در دسترس نباشد. اما شواهد زیادی در خصوص رواج و تنوع این هنر در آن زمان وجود دارد. یکی از دلایل کمبود آثار موجود در این زمینه این است که پارچه بر اثر مرور زمان دوام خود را از دست می دهد.

یکی از دلایل دیگر عدم توجه و آگاهی نسبت به نحوه نگهداری و حفظ آنها بوده است. از طرفی رودوزی که یکی از روشهای دیرینه در تکمیل تزئین و آرایش منسوجات و البسه محسوب می شده است، استحکام چندانی نداشته است.

متأسفانه بسیاری از نمونه های موجود هنر رودوزی سنتی ایران در موزه ها یا مجموعه های خصوصی خارج از ایران نگهداری می شود و امکان دسترسی و مطالعه آنها به سادگی ممکن نیست. اما در عین حال می توان به مدارک قابل توجهی در این خصوص دست یافت.

یکی از راههای آگاهی به رواج، پیشرفت، نوع و کیفیت رودوزیها سفرنامه سیاحان اروپایی است و منبع قابل توجه دیگر بررسی نگاره های دوره صفوی.

منسوجات اوایل سده دهم هجری به شدت متأثر از صحنه های توصیفی نگاره های آن عصر بود و پارچه های فاخر با صحنه های شاعرانه، عادی و عمومی زندگی منقوش می شد.

انواع رودوزی هایی که بر پارچه ها، البسه و لوازم مصرفی دیگر در این عصر رواج داشت، شامل: گلابتون دوزی، ملیله دوزی، سکمه دوزی، قلاب دوزی، آجیده دوزی و ابریشم دوزی بود که از ترکیب آنها با یکدیگر دوختهای مرکبی نیز به وجود می آمد که نامی جدید می یافت.

شهر های معروف عصر صفوی در عرصه هنر

هنر رودوزی سنتی در شهرهای کرمان، رشت، مشهد، اصفهان و کاشان بیشتر مطرح بود. تجار این شهرها سفارش های مشتریان خود را بر عهده می گرفتند. هنرمندان هر یک از شهرهای نام برده در نوع یا انواع خاصی از رودوزیها مهارت داشتند که از روزگاران قبل از صفوی نیز معروف و شناخته شده بود.

ناصر خسرو جهانگرد معروف ایرانی قرون چهارم و پنجم هجری در سفرنامه خود به خیابانی در اصفهان اشاره می کند که به نام قلابدوزان یا مطرزکاران معروف است.

مارکوپولو جهانگرد ونیزی نیز از مهارت و ظریف کاری زنان کرمانی و قلاب دوزی پارچه های ابریشمی با اشکال پرندگان، حيوانات، نماد درخت و گل و بته یاد کرده است.

انواع کاربرد رودوزی

• پرده ها و تابلوهای تزیینی

در دوره صفویه پارچه بافی بسیار مورد توجه بود و یکی از شیوه های جلوه دادن پارچه های نفیس این دوره هنر رودوزی سنتی بود که بر آن انجام می شد. همچنین آلاچیق های سلطنتی، پرده ها و تابلوهای تزیینی با این هنر آمیخته می شد. پیش کشی های شاه اکثرا پارچه های نفیسی بود که طرحهای زیبایی بر آنها رودوزی شده بود. درون کاخها نیز دست بافته ها عنصر اصلی زیبایی و تجمل قلمداد می شد. در حقیقت مهم ترین تزیینات داخلی هر خانه ای فرش، پشتی، مخده ها و پرده بود. گاه دیوار اصلی اتاق ها نیز تماما با تابلوهای پارچه ای پوشیده می شد و بر سردر ورودی نیز غالبا پرده های منقوش آویزان می کردند.

• پوشش

برای جلوه این تزیینات آنها را با هنر رودوزی سنتی زیبایی کامل می کردند. ابریشم رنگین در گیرایی نقوش بسیار کاربرد داشت و افزون بر آن گلابتون نقش را چشمگیرتر می کرد. در هر یک از تشریفات رسمی نیز پارچه دستبافت نقش عمده ای داشت. استفاده از پارچه های زیبا و گران قیمت در هر یک از مراسم روزمره دربار عادی بود، به علاوه نامه های رسمی غالبا با پوششی از پارچه های دست دوز یا مخمل ارسال می شد. همچنین هدایا نیز درون پوششی از پارچه ابریشمی قرار می گرفت.

• جانمازها

جانمازها نیز نه تنها از جنس فرش بود، بلکه گاه از ابریشم یا مخمل تهیه می شد که روی آنها را رودوزی می کردند. گاه از قطعات پارچه با طرح محراب به عنوان سجاده استفاده می شد و همچنین از پارچه های بسیار نفیس برای پوشش مقابر افراد مقدس یا شخصیتها استفاده می شد که با انواع رودوزیها همراه بودند.

• حمایل

از دیگر انواع کاربرد هنر رودوزی سنتی روی حمایلها بود. حمایل جزء مکمل لباس ایرانی در سده های دهم، یازدهم و دوازدهم هجری به شمار می رفت که کاربرد آن تا کشورهای اروپای شرقی به خصوص روسیه و لهستان گسترش یافت. ویژگی بارز این حمايلها، قاب بندی عریض مزین به نقوش میخک روینده با گلهای دیگر و برگها در رنگ سایه های خفیف بر زمینه طلایی بود.

نقوش

رودوزیهای عصر صفوی غالبا با نقوش پیکره های انسان، حیوانات، نقش مایه های گیاهی در رنگهای درخشان بر زمینه تیره همراه بود. یکی از نفیس ترین نمونه ها، جبه ای است متعلق به موزه هنر – صنعت وین که در آن دو پیکره نشسته و ایستاده اند و درخت سروی میانشان قرار دارد. از دیگر نقوش مربوط به حیوانات، به نقوش پلنگ، غزال و خرگوش می توان اشاره کرد که به وفور به چشم می خورد و در این میان نقش طوطی رایج ترین پرنده است و از میان گلها نیز لاله، رز، سنبل و سوسن بیشتر دیده می شود.

تأثیر هنر رودوزی چین

به موازات توسعه روزافزون سبک های بافندگی، گسترش فوق العاده ای نیز در زمینه هنر رودوزی سنتی به چشم می خورد که از تنوع و گوناگونی فراوانی برخوردار می شود. در اینجا لازم است که تأثیر هنر رودوزی چین را نیز متذکر شد. با وجود اینکه تأثير هنر چین بر رودوزی ایران از ادوار پیش از صفویان کاملا بارز است، اما این امر تنها عامل گسترش و پیشرفت این هنر در ایران محسوب نمی شود. ذهن خلاق هنرمندان ایرانی در جهت خواسته ها و سلایق ایرانیان این هنر را به شیوه و سبک و سیاق ایرانیان گسترش داد؛ حتی بعضی از نقوش رودوزی به عرصه پارچه و قالی نیز راه یافت.

در پارچه ای از این دوره، طرح اردکی در حال شنا به چشم می خورد که با ترکیبی از شکوفه های نیلوفر با گلبرگهای دندانه داری شبیه برگهای موجی همراه است. در این طرح یکی از برگها روی ساقهای شکسته است که این گونه موضوع و نقش مایه بعدها در پارچه بافی و قالی بافی بسیار مورد استفاده قرار گرفته است.

گروه های طرح ها و نقوش رودوزی های دوره صفوی

طرحها و نقوش هنر رودوزی سنتی دوره صفوی را می توان به طور کلی به چند گروه به شرح ذیل تقسیم کرد:

1. نقوش انسانی که در صحنه های شاعرانه، بزم، رزم و شکار تصویر شده اند؛
2. نقوش حیوانی شامل گوزن، شیر، اژدها، پلنگ، خرگوش و پرندگانی چون اردک و طوطی؛
3. نقوش و طرحهای گیاهی شامل انواع گلهای مورد توجه در دوره صفوی همچون زنبق، میخک، گل سرخ، بنفشه، سوسن، غنچه نیلوفر، لاله، سنبل، برگ مو و برگهای کنگره دار؛
4. طرحهای هندسی مقتبس از کاشی کاری ها که در تزیین پرده، سجاده، روقرآنی، رو تاقچه، رومیزی و روانداز به کار برده می شد؛
5. انواع نقوش و طرحهای اسلیمی و ختایی مانند اسلیمی مارپیچی، حلزونی، خرطوم فیلی که کاربرد این نوع نقوش روی اجزای لباس همراه با نقوش دیگر مشهود است؛
6. انواع خط مانند کوفی، ثلث و نستعلیق در دوره صفوی با توجه به کاربرد رایج آن در تزیین پارچه ها به صورت حاشیه استفاده می شد. ضمن اینکه روی سجاده، رو قرآنی، پرده و روپوش مقابر نیز کاربرد داشت؛
7. طرح و نقوش تزیینی و استیلیزه شده مانند فرمهای تغییر یافته گلها، درختان و خورشید به صورت نقوش تلفیقی گلها، بته هایی به عنوان نماد درخت و ترنج و لچک و ترنج به عنوان نمادی از خورشید کامل در حال غروب؛
8. نقوش ملهم از طبیعت که کاربردی اعتقادی داشت؛ مانند صورت خورشید خانم که اغلب روی طلسمهای مدور یا چهار گوش رودوزی می شد. این طلسمها به عنوان رفع چشم زخم روی لباس دوخته می شد یا از دیوار اتاق آویخته می شد. بیشتر این نوع طرحها را به شیوه قلاب دوزی تزیین می کردند.

انواع رودوزی

علاوه بر این تقسیم بندی، خانم فیلیس آکرمن روش دوخت نقوش بر پارچه را به سه نوع تقسیم کرده است:

• نخست گونه ای که زمینه اساسی پارچه را سراسر از بخیه می پوشانند تا مثل تقلیدی از پارچه بنماید، بدین سان زمینه تازه ای از رنگ و نقوش به وجود می آید.
• شیوه دوم مانند زریبافی است که در آن به نظر می آید زمینه همکار و همبازی نقشهایی است که بر پارچه دوخته می شود. بیشتر هنر رودوزی سنتی ایرانی از این گونه اند.
• و گونه سوم، رودوزیهایی است که باید آن را نمودار بالاترین پایه پیشرفت هنر رودوزی دانست. انواع این رودوزیها که سکمه دوزی را نیز در بر می گیرد، منحصر به اصفهان است.

با توجه به تقسیم بندیهای انجام گرفته، نامهای متفاوتی نیز برای رودوزیها انتخاب شده است. همان طور که قبلا اشاره شد، انواع رودوزیهایی را که به اصفهان منسوب دانسته اند، گلابتون دوزی، ابریشم دوزی، ملیله دوزی، سکمه دوزی، قلاب دوزی و آجیده دوزی نامیده اند. علت عمده این نامگذاریها با توجه به مواد اولیه مصرفی در رودوزی است (مانند گلابتون دوزی، ملیله دوزی، ابریشم دوزی) یا با توجه به شیوه دوخت و نحوه قرار گرفتن نخ روی پارچه، مانند قلاب دوزی که نخ به صورت زنجیره های پی در پی روی پارچه دوخته می شود و سکمه دوزی که باعث به وجود آمدن بافت جدیدی روی پارچه می شود.

گلابتون دوزی

گلابتوندوزی روی نخهای ابریشمی یا پنبه ای روکش نواری بسیار نازک و ظریفی از طلا یا نقره می کشیدند. این کار بر عهده گلابتون سازان بود. از نخهای گلابتون هم در پارچه بافی و هم در رودوزی استفاده می شده است. ظرافت نخهای گلابتون به حدی بود که از سوراخ سوزن به راحتی عبور داده می شد و به تبع آن دوختهای ظریفی نیز به وجود می آمد. اصولا هنر رودوزی سنتی که با این نوع نخها نقش دوزی شده است را گلابتون دوزی نامیده اند که دوختهای مختلفی را در بر می گیرد.

نخهای زر یا نقره که به صورت نوار نازکی بوده و قابل عبور از سوزن نبوده را نقده می نامیدند. نخهای نقده را روی نقش پارچه قرار داده و با کو کهای بسیار ظریفی آن را به پارچه متصل می کنند و نقش را زری می کنند. این شیوه از دوخت نقده دوزی نام دارد.

ملیله دوزی

ملیله رشته های تاب داده و پیچیده شده از زر و سیم است (لغت نامه دهخدا، ذیل ملیله) و به تارهای تابدار طلایی و نقره ای که میانش خالی باشد، گفته می شود. ملیله دوزی اوج هنر رودوزی ایران عصر صفوی بود. این هنر زیبا بسیار مورد توجه درباریان و طبقات مرفه و اروپاییان بود. نقش دوزان با ملیله، هنر رودوزی سنتی زیبایی به وجود می آوردند که ارزشمند و نفیس بود و تجارت پرسودی به همراه داشت.

برای استفاده از نخ ملیله، رشته های آن را با توجه به نوع طلایی و نقره ای آن که بر ارزش رودوزی می افزود، به اندازه فرم و شکل نقوش می بریدند و با عبور نخ ابریشمی یا پنبه ای از داخل آن، ملیله را روی پارچه نصب می کردند. ملیله دوزی به همراه قلاب دوزی با نخهای الوان ابریشمی، نقوش زیبایی را روی البسه و منسوجات به وجود آورده است.

سکمه دوزی

سکمه دوزی از دوختهای مختص اصفهان است. در این شیوه یا با جابه جا کردن نخهای تار و پود با دوختهای کوچک روی پارچه ایجاد نقش می کردند یا با بیرون کشیدن تعدادی از نخهای تار و پود یا هر دو از نقطه یا نقاطی معین از پارچه و پر کردن جای خالی آنها با دوخت. با این روش هنر رودوزی سنتی ، پارچه به صورت مشبک در می آمد و در تزيين البسه، دستمال، رومیزی و روبند زنان مورد استفاده قرار می گرفت. برای ایجاد نقش در فواصل تاروپود، نخهای ابریشمی رنگین و نخهای گلابتون به کار گرفته می شد. سکمه دوزی اغلب با قلاب دوزی همراه بوده است.

قلاب دوزی

این نوع رودوزی از قدمت زیادی برخوردار است و در مصادر تاریخی و ادبی از دوره سلجوقی به بعد به پارچه های گلدوزی و گلابتون اشاره شده است. مشهور است که در دوره تیموریان به قلاب دوزی چادرها و پرچمها توجه زیادی می شده است. در عصر صفوی قلاب دوزی ابریشم به ویژه در شمال غرب ایران و ناحيه قفقاز جنبش جدیدی یافت.

قلاب دوزی با حلقه زدن نخ دوخت روی پارچه ایجاد می شود، به طوری که دوختهای روی پارچه به صورت زنجیره های پشت سر هم دیده می شود.

آجیده دوزی

اجيده به معنی نوعی بخیه کوتاه تر از کوک و شلال است که از خانه به خانه دوختن به وجود آمده باشد. آجیده دوزی روشی از دوختن است که با به هم دوختن چند لایه پارچه روی هم انجام می شود. لایه های دوخته شده به ترتیب شامل پارچه رویی، لایی و استری است. معمولا پارچه رویی را از پارچه های مرغوب انتخاب می کنند. لایی ممکن است از پارچه های معمولی یا پشم و پنبه باشد. از به هم دوخته شدن لایه ها با یکدیگر پارچه ضخیم تری ایجاد می شود و بخیه های کوتاه و به هم متصل شده در کل خطوط محیطی نقشی را به جود می آورند. این نوع دوخت با نخهای الوان برای تهیه رواندازهای قباهای زمستانی و لوازمی که لازم بود دارای ضخامت باشد، مورد استفاده واقع می شد.

ابریشم دوزی

ابریشم دوزی شامل دوختهایی است که به وسیله نخهای ابریشمی رنگین روی پارچه ایجاد نقش کند. نام گذاری آن صرفا به خاطر استفاده از نخ ابریشم در هنر رودوزی سنتی است. ابریشم دوزی از هنرهایی است که از قدمت زیادی برخوردار است و در شکل گیری آن نمی توان نفوذ هنر چین را نادیده انگاشت. بیراه نیست اگر بگوییم قدمت ابریشم دوزی به قدمت جاده ابریشم می رسد.